Albert Gjoka*

Që nga sot, tregut të librit i është shtuar edhe një “tregtar i ri shpirtrash”; – Leximtari, – një emër shqip që ngre lexuesin në kultin që i takon dhe ia bën më të lehtë rrugën atij për të gjetur ushqimin e përditshëm mendor dhe shpirtëror.

Në qytetet tona ka librari dhe biblioteka, ka ente botuese dhe autorë, por rruga e librit tek njerëzit kalon nëpër shumë pengesa dhe hutime. Njerëzit kanë ngasje dhe shtysa të tjera dhe libri mbetet larg syve dhe mendjes së tyre, në një botë reale dhe virtuale kaotike, që të sfidon përditë me ritmet marramendëse të ndryshimit.

“Leximtari” është titulli i një romani, edhe të ekranizuar, që shtjellon dramën e madhe individuale dhe kolektive të njeriut të palexuar, dhe njëherësh, thekson leximin si një akt jetëshpëtues dhe ndriçues në jetën e çdokujt.

Dikur leximi ka qenë e drejtë dhe mundësi e një grushti njerëzish të përzgjedhur. Ndërsa sot ofrohen mundësi të pamata njohurish cilësore, teksa leximi mbetet një aktivitet më pak normal sesa shumë gjëra të tjera të jetës tonë të përditshme. Prandaj, edhe të lexuarit do të duhet që të ruajë peshën e rëndesës që i takon në jetën tonë, krahas ushtrimeve shpirtërore, stërvitjes së muskujve dhe përtej fasadës së makeup-it dhe spektaklit. 

Epoka teknologjike po përpiqet që ta zvetnojë këtë marrëdhënie kaq ndërpersonale të njeriut me librin, por akti i leximit është më shumë se të përftosh njohuri; sado të dobishme qofshin ato: Është një ushtrim për të vënë në lëvizje neurotransmetuesit tanë; është një sprovë për të menduar përtej vetes dhe mjedisit; është një terapi e pazëvendësueshme për mendjen tonë; është një mundësi për të fantazuar botë të tjera dhe për të jetuar jetë të tjera.

Libri është antidoti më goditës i harresës, qoftë si patologji, qoftë edhe si kujtesë. E ku do të ishte e shkuara jonë apo energjia krijuese dhe fantazuese e njeriut pa librat?!  

Nëse nëpër kohë ka pasur evolucion të shkruesit, të bojës apo letrës, të shtypshkrimit, apo të botuesit, sot jemi në pikun e evolucionit të autorit dhe lexuesit, në një botë reale dhe digjitale transformuese: Një lëvizje e heshtur kudo në botë, por edhe tek bashkësia e leximtarëve në shqip. Përkundër idesë se në botën tonë lexohet pak, sot mund të thuhet pa frikë se akti i të lexuarit është bërë më i stërmundimshëm, por më i domosdoshëm se kurrë më parë. Të hapësh fletët e një libri dhe të ngujohesh për disa çaste larg reales, është ilaçi më i mirë kundër shpërqendrimit; i nevojës për të arsyetuar dhe menduar në mënyrë kritike, për të dialoguar me të tjerët dhe për të njohur veten.

Libri mbetet mjeti më i besueshëm për të sistematizuar njohuritë njerëzore dhe për ta kuptuar Tjetrin në një botë singulare. Këto fjalë duken ashiqare të kapardisura, por ato janë të thjeshta dhe kuptimplota sa herë që i bëjmë pyetje vetes: Përse duhet të lexojmë? Dhe kur të ikim nga kjo botë, – e vetmja gjë që do të ketë domethënie në jetën tonë, është se sa kufinj dhe pragje të njohurisë njerëzore kemi kapërcyer në mendjet tona.

Ne jetojmë në një botë që ka plot librari dhe biblioteka, por libri nuk është mes nesh; sepse ne sfidohemi përditë nga njeriu i konsumit që nuk ka kujtesë as për gjërat që ka bërë dje; ne refuzohemi nga fakti se mendojmë dhe arsyetojmë: Jeta jonë bëhet e vështirë, në mos e pamundur, sepse përballë nesh është i palexuari, historia dhe bota e të cilit mbyten tek egoja e tij.

Ne rrezikojmë të humbasim rrugëtimin tonë në botën e ideve që na përbashkon dhe na jep identitet si individ dhe si shoqëri. Historia na ka treguar se ata që e kanë ndryshuar botën kanë ëndërruar me libra; janë motivuar nga ngjarje dhe personazhe; kanë fantazuar dhe kanë farkëtuar ide, me të cilat kanë ngritur dhe përmirësuar shoqëritë dhe kombet e tyre.

Edhe kjo nismë është motivuar nga një lëvizje e brendshme dhe e gjallë e leximtarëve, për të promovuar modelin e atij që lexon, dhe për t’iu dhënë të gjithëve mundësinë që ta bëjnë librin pjesë reale të jetës së tyre dhe të përfitojnë prej tij.

Ne do të jemi kudo ku ka njerëz, për t’iu dhënë shtysën se leximi na bën më të njerëzishëm; – në hapësira publike dhe virtuale, – në klube libri apo biblioteka shkollash, në burgje dhe azile pleqsh, në qendra tregtare dhe panaire, në rrjetet sociale, dhe në botën e vetmitarëve, – me të vetmin qëllim që të lartësojmë sojin e leximtarëve të kohës tonë. E thënë kështu, mund të duket donkishoteske, por të përpiqesh ta bësh një gjë të tillë, – është gjëja më e dobishme që mund të bëjë një bashkësi qytetarësh që mendojnë ndryshe dhe që luftojnë për një shoqëri më të mirë.

Një libër i hapur, mes dy syve të një lexuesi, përpiqet që të shprishin një simbolikë të keqperceptuar si ajo e bufit në shoqërinë tonë dhe të lartësojnë maturinë, urtësinë dhe zgjuarsinë e atij që e ndryshon botën duke e nisur nga vetvetja dhe përmes aktit të të lexuarit dhe të reflektimit. 

Ne që po e nisim rrugën e Leximtarit, fillimisht me një pikë-takimi fizike, pastaj përmes një platforme online, – duke ndarë me ju përvojën e gjatë në menaxhimin dhe marketingun e librit në këto kohë të vështira; Ne kemi maturinë dhe energjinë për të sfiduar dhe kemi mbështetjen e shumicës së botuesve, autorëve dhe leximtarëve për tu bërë bashkë dhe për ta përtërirë botën e ideve përmes fuqisë së leximit.

Ne do të jemi aty ku ka njerëz që duan të përjetojnë ndjesinë magjike të të lexuarit; tek ata që duan të mrekullohen nga fjala e përzgjedhur; tek kushdo që do të njohë veten dhe Tjetrin përmes leximit, – pra tek secili prej jush që do të rritet me libra. Ky është një shteg që nesër mund të bëhet rruga e shumëkujt.

Prandaj, të ftojmë edhe ty, që si leximtar, të bëhesh pjesë e rrugëtimit tonë që të festojmë në Tirana Ring Center, duke nisur nga data 4 prill 2025, me krijesat më magjike që ka shpikur mendja njerëzore, – dhe të rritemi bashkë me librat.

*Autori është bashkë-themelues dhe drejtues i librarisë më të re Leximtari që pritet të hapet në Tirana Ring Center në fillimin e muajit prill. Ai ka mbaruar studimet doktorale në studimet letrare dhe ka punuar për një kohë të gjatë në fushën e menaxhimit të librit