Zjarri

Agron Bajraktari

Për një arsye që s’e mbaj mend, të cilën ndoshta s’e mbaj mend ngaqë nuk ekziston fare, siç nuk ka ekzistuar ndonjëherë një arsye pas të cilës mund të kapesh që të shpjegosh dukuri të pashpjegueshme, më doli gjumi në orën tre të mëngjesit. Po shihja tavanin e po mendoja kuturu, pa u ndalur në asnjë mendim specifik. Nganjëherë më shkonte syri te perdja metalike që mbulonte dritaren, e bashkë me të edhe dritën e hënës, e cila, përmes reve që shihja në syrin e mendjes, pasi në vjeshtë gjithmonë do kishte re, më vinte e vakët.

Mendimet i kisha nga më të çuditshmet. Njëherë se ç’m’u ndal mendja te një makinë e kuqe, e cila kishte qenë më këmbëngulëse se makinat e tjera të jetës sime, dhe si në një film m’u rishfaq para syrit të mendjes episodi kur kisha humbur dhëmbët e parmë, të bukur, siç m’i kishte cilësuar gjithmonë imë më pasi i kisha humbur, dhe menjëherë në çastin tjetër m’u shfaq vetja me dhëmbët e rinj, të shtrembër e jo më aq të bukur sa ç’deklaronte imë më që i kisha pasur të parët. Pastaj, me një shpejtësi që më vinte në dyshim në s’kisha qenë duke e parë gjer atëherë pikërisht atë dhe jo dhëmbët e vjetër, doli para meje Murri, ai qen besnik i fëmijërisë së largët. Fytyra e tij s’qe e qartë; ishte gjithë mjegull, kudo përreth kishte mjegull. E dija që s’ia mbaja mend fytyrën, e ndoshta, mendja ime, që të mos ndihesha fajtor me faktin që s’ia mbaja mend fytyrën qenit tim të vjetër, e kish bërë gjithë skenën të paqartë, si për të më thënë që faji nuk ishte tek unë, por te ambienti përreth, te mjegulla e kujtesës në vetvete.

E bukura e gjithë kësaj ishte se në disa pika të caktuara, nuk e dija në isha përnjëmend zgjuar duke imagjinuar, apo fjetur duke ëndërruar. Ndryshimet domosdo ishin të pakta. Në secilin rast, unë nuk kisha asnjëfarë fuqie zgjedhjeje mbi atë që shfaqej në syrin e mendjes sime. Çdoherë, skenat ndryshonin vetvetiu, sikur dikush brenda meje, që as e dija që ishte, e jo më se ku ishte, i ndryshonte ato siç ndryshohen kanalet televizive. Vullneti im i lirë në atë çast (apo ç’do çast?) qe inekzistent. Isha, si të thuash, në mëshirë të fatit.

Por siç ndodh rëndom kur jeton me njerëz të tjerë, fati nuk të lë vetëm në mëshirë të vet. Siç dukej nga fjalët pa kuptim që dëgjoja nga dhoma përbri, edhe im vëlla ishte nën kthetrat e skenave të tilla. Veçse, ndryshe nga unë, e për këtë më bindi era që lëvizi ndërmjet grilave metalike (në ëndrrat e mia të fjetura nuk frynte kurrë erë), ai ishte përnjëmend duke fjetur e përnjëmend duke ëndërruar. Pra, ai kishte edhe më pak vullnet të lirë se unë, e ishte edhe më në mëshirë të fatit sesa unë.

E lashë fokusin ndaj tavanit dhe hënës metalike dhe u përqendrova te fjalët e tim vëllai.

Ishin, siç e thashë, të pakuptimta. Kombinime të çuditshme shkronjash që në fund, sado që përpiqesha, s’mund t’ua gjeja origjinën. Kishte tek-tuk ndonjë syresh që i shpëtonte kaosit dhe tentonte drejt një rregulli njerëzor, si për shembull fjala ‘asht’, që ai e përsëriste çdo tre-katër sekonda, por që s’e dija nëse po fliste për foljen ‘është’, apo për ‘asht-in’ e kockës. Kishte rëndësi të madhe kjo, pasi kështu mund t’i afrohesha më shumë natyrës së ëndrrës që po shihte. Në rastin e kockës, atëherë mundësitë e ëndrrës do tkurreshin në mënyrë të konsiderueshme, pasi atëherë do njihja personazhin kryesor, ose të paktën një ndër personazhet kryesore: një qen. Sigurisht që edhe kjo ishte e pasigurt, pasi me ashtin e kockës mund të lidheshin edhe gjëra të tjera, por si lojë probabilitetesh që ishte, qeni qe më i afërti më të mundshmen.

Por nëse, nga ana tjetër, ashti do ishte ‘është’, atëherë mundësitë e mia do mbeteshin njëlloj siç kur nuk e kisha nxjerrë atë fjalë të rregullt nga kaosi i përçartjeve të tij. Teknikisht, çdo gjë mund të ishte. Edhe një gur ishte. Edhe një fantazmë. Edhe rrobat e tij që i kishte lënë prapë në tokë. Pra, më shumë nga nevoja sesa nga dëshira, isha i detyruar që atë fjalë ta përcaktoja si ashtin e një kocke. Dhe që ëndrra e tij të kishte të bënte me një qen.

Vonova ca, por më në fund e bëra edhe një lidhje tjetër, e cila për një çast më futi frikën. Po nëse qeni i ëndrrës së tij të fjetur të ishte i njëjti qen me atë të ëndrrës sime të pafjetur? Po nëse pavetëdijet tona, edhe pse në gjendje të ndryshme, pasi ai ishte përnjëmend i fjetur, ndërsa unë vetëm përgjysmë, të ishin, në një farë mënyre, sinkronizuar, pak nga gjaku i njëjtë që ndanim, pak nga të qenit nën të njëjtën çati, e pak nga fakti se të dy i pëlqenim qentë (e ç’kishte për të mos u pëlqyer te ta!)? Por sakaq u kujtova se Murri kishte vdekur para se vëllai të kishte lindur. As në mbretërinë e ëndrrave, aty ku mund të imagjinohej çdo gjë, nuk mund të shiheshin gjëra që nuk i kishe parë? Unë veçse i kisha folur për Murrin, por a mjaftonte kjo që ai ta imagjinonte atë, që të ëndërronte për të? Të them të drejtën, nuk e dija përgjigjen, e në këtë rast preferoja që padijen time ta zëvendësoja më atë çka dëshiroja: pra, që vëllai të mos ishte duke ëndërruar për Murrin. Nuk e di pse ky mendim më fuste të dridhurat.

Se çka ishte duke ëndërruar im vëlla, m’u bë e qartë vetëm pas disa minutash. Ai vazhdoi edhe për disa fjali të mira, ose s’e di në mund të cilësoheshin fjali përçartjet e tij, pasi aty ku mendoje se kishte ardhur fundi, shfaqej papritur një fjalë tjetër, që s’dije në ishte fundi i rreshtit të mëparshëm apo fillimi i një tjetri, pastaj heshti për disa çaste. Qetësia e rënë papritur më ribëri të vetëdijshëm për hënën, argjendi i vakët i të cilës më erdhi përmes zhurmës metalike të grilave. Tavani, dhe për këtë mjaftoi një bisht syri, ishte ende aty, me gjithë zgavrat e tij të pafundme dhe të gjithfarëllojshme. Edhe unë isha ende aty, në krevat, e kjo veçse e shtoi bindjen, që e kisha vendosur si themel të qenies sime, se gjithçka që po ndodhte në mendjen time ishte e njëmendtë, se nuk isha në ëndërr, e se ai që po ëndërronte ishte im vëlla, i cili sakaq rifilloi nga përçartjet e tij.

Fjalët e para ishin prapë kaos, pa kuptim. Pastaj, si një ujëvarë që fillon me currila e gradualisht bëhet e vrullshme, ai e shtoi shpejtësinë e tyre, në fundet e të cilave tashmë varej një kujë e trishtë. M’u dhimbs im vëlla në ato çaste. Dhe vetvetiu këmbët më lëvizen prej krevatit dhe u ulën në dyshemenë e ftohtë. Trupi m’u përshkua nga një dridhmë ngjethëse. Më duhej t’ia ndalja vuajtjen tim vëllai. Ëndrra e tij, dukej qartë, kishte hyrë në një fazë torturuese.

Pavarësisht kësaj, një pjesë e imja, ajo që zakonisht ka ftohtësinë e një vrasësi serial, që është më kureshtar për logjiken e gjërave sesa ndalesën e tyre për hir të ndjenjave, donte të dinte se ç’po ëndërronte im vëlla në të vërtetë. Ç’ishte ajo vazhdë e gjatë skenash që i shfaqeshin në lëvizjen e shpejtë të syve poshtë qepallave, që po ia shtonte ashtu rrahjet e zemrës dhe po i vendoste në gojë fjalë që edhe po ta pyesnin nën torturë reale, s’do dinte t’i krijonte?

Iu afrova ngadalë krevatit të tij.

Në fakt, nuk ishte krevat i njëmendtë. Ishte një divan mutant, që mund të shndërrohej edhe në krevat. Reklamohej e njëjta rehati, e ndoshta edhe mund të ishte e njëjta rehati, por vetëdija se nuk ishte përnjëmend krevat më dukej se e bënte ekzistencën e asaj rehatie disi të pamundur. Sa e sa herë më kishte rastisur ta laja një gotë disa herë rresht, e thjesht ideja që ia imponoja vetes se ajo nuk ishte e pastër, s’më lejonte ta përdorja atë gotë.

Instiktivisht, zgjata dorën për t’i dhënë një të shtyrë të lehtë, ta nxirrja nga burgu ku e kishte futur mendja. Kisha qenë gjithmonë i vetëdijshëm se im vëlla ishte i gjatë; sa herë vihej përbri ose para meje, shpatullat e tij mbërrinin te hunda ime. Por tek e shihja të shtrirë në atë divan, gjatësia e tij m’u duk makabre. Këmbët i dilnin jashtë prej kyçeve e poshtë, kokën e kishte kthyer në një mënyrë që më kujtonte kokat e atyre që vareshin në litar, dhe vetja m’u duk si vëllai më i keq në botë, që s’mund t’i dhuronte gjakut të vet as një gjumë të rehatshëm. Madje edhe për ëndrrat e tij të këqija (pasi të këqija ishin ato ëndrra; s’kishte se si ëndrrat e bukura, me pambuk dhe gjinj të mëdhenj grash, të përçonin ashtu përçartjesh në botën materiale) më bëhej se isha fajtor. S’do mend, atëherë, që duhet të isha unë ai që do ia ndalte vuajtjen. Me krevat të ri kur të fitoja mundësinë, dhe me dorën që e shtynte pak, aq sa t’ia davariste ëndrrat por mos t’ia prishte gjumin.

Një detaj që ma tërhoqi vëmendjen ndërkohë që dora ime po bënte drejt shpinës së vëllait, me një ngadalësi që për një çast më bëri të dyshoj në e kisha aq të sigurt themelin e qenies sime, pasi në realitet nuk ngadalësohej koha ashtu, ishte i nxehti që kish kapluar papritur dhomën. M’u bë madje se nga larg dëgjova edhe sirenën e një zjarrfikëseje, por e shtyva tutje si hallin e një lagjeje tjetër. Më në fund dora ime e preku trupin e tim vëllai, dhe ai, sikur ta kishte pritur atë, u kthye nga ana tjetër e krevatit-divan dhe, siç shpresova, rreshti së foluri përçart. Ky, sipas çdo gjëje që kisha planifikuar me vete, ishte sinjali që të kthehesha në krevat. S’ishte nevoja fare ta shihja orën, pasi sado që të ishte, e dija se e kisha kaluar limitin pas të cilit trupi im, sado thellë që të flinte, prapëseprapë do zgjohej i lodhur.

Gjëja e parë që zbulova sapo hyra në dhomë, qe se hëna s’ishte më e vakët sa më parë. Argjendi i saj i shndritshëm po lëpinte muret me një babëzi të çmeritur. Prisja që të ndieja ftohtë nga ai serrm i papritur, por çuditërisht ndodhi e kundërta. I nxehti që kisha ndjerë në dhomën e vëllait kishte kaluar edhe në dhomën time. Ose kisha qenë unë ai që e kishte marrë me vete. Gjë që, logjikisht, tregonte më shumë për mua sesa për dhomën. Domethënë, mund të isha unë ai që kishte temperaturë, dhe jo dhoma. Nuk ishte hera e parë, e as e fundit, që identifikoja ndjesitë e mia me ato të ambjentit përreth. Ishte, në fund të fundit, një cen i vetë evolucionit.

Por ekzistonte edhe një opsion tjetër. Muri i kuzhinës ishte ngjitur me murin e dhomës sime. Në fakt, ata ishin i njëjti mur. Ky mendim ndezi një llambë tek unë, dhe aty për aty vetëtinë brenda meje të gjitha kujtimet që kisha nga nata e kaluar, domethënë nga minutat para se isha ulur për të fjetur. A e kisha fikur sobën? Po shporetin? Ishte çdo prizë elektrike në rregull? Dëgjohej ndonjë erë që s’duhej? Dihej se mënyra e vetme se si këto pyetje të merrnin përgjigje të sigurta, pavarësisht bindjes që mund të më jepte kujtesa, ishte nëse shkoja dhe i kontrolloja edhe njëherë.

Ngadalë, kalova përmes dhomës së vëllait, rrugës së vetme për në kuzhinë. Ai po flinte më qetë tani. Dora ime e kish lëkundur drejt paqes.

Siç dhe kisha frikë, në kuzhinë bënte shumë më nxehtë. Pra, i nxehti s’ishte tek unë. E çuditshmja në këtë mes, gjithsesi, ishte se nuk po arrija dot t’ia gjeja burimin. Gjithçka ishte në vendin e vet. Domethënë, gjithçka ishte e fikur siç duhej të ishte. Prekja sobën dhe butonat e saj, prekja shporetin dhe hirin brenda tij, dhe gjithçka më transmetonte sigurinë e diçkaje që është vënë për të fjetur nga një dorë e përgjegjshme, nga një dorë që i kontrollon gjërat me pasionin e një fiksimi. E prapëseprapë, pavarësisht çdo gjëje, prej tyre, jo tamam prej sobës apo shporetit në vetvete, por prej ajrit përreth, vinte një i nxehtë që sa vinte e shtohej. Madje edhe frigoriferi po ma bënte këtë lojë. Dhe sa më shumë i nxehti shtohej, aq më shumë humbja besimin te themeli i mendjes sime, aq më shumë kridhesha në mendimin lehtësues e njëkohësisht të trishtë, që isha në një ëndërr. S’kishte si të qe ndryshe. Realiteti nuk sillej ashtu… Befas m’u kujtua ai profesor i dashur që sa herë fillonte leksionin, tre a katër minutat e para, ndërkohë që bënte hyrjen e temës së ditës, merrte një laps në dorë, e hidhte përtokë, pastaj e merrte prapë veç për ta përsëritur veprimin. Në fund të mësimit, pasi ai veprim të ish bërë njësh me vëmendjen e nxënësve, dhe vetëm ata më kokëfortët në kureshtinë e tyre të kishin ruajtur aq energji sa të bënin pyetjen “Ç’po bëni ashtu profesor?”, na tregonte se mjaftonte vetëm një herë që lapsi të mos binte në tokë, që ligji i gravitetit të hidhej poshtë… Në atë çast, nëse, sigurisht, s’do e kisha kthyer tashmë bindjen kokëposhtë, pra që s’isha më në realitet por në ëndërr, e dëshiroja përnjëmend praninë e tij aty, që t’i thoja se ja, ligji i çfarëdolloj dukurie të ishte ajo, nuk po funksiononte më. Ajo çka dinim për realitetin nuk ishte ajo çka realiteti në të vërtetë ishte.

Këto pllaquritje me vetveten, sigurisht, as më nxirrnin prej asaj ëndrre mbytëse, e as e davaritnin të nxehtin. Kisha ngelur në mes të kuzhinës, e cila po t’i mbyllje sytë e të imagjinoje veç nëpërmjet ndjesisë, duhej të ishte në flakë. Këmbët nuk më lëviznin, pasi nuk dinin se nga të merrnin. Të paktën, mendova, dhe ky mendim më lehtësoi disi, vëllai po flë i qetë. Dhe shí si të ishte gjithçka e lidhur, sikur ëndrra të përdorte materialin e mendimeve të mia për të m’u kthyer kundër, dëgjova zërin e zvargur të vëllait, i cili ia filloi përçartjeve nga e para.

Në të vërtetë, dhe për këtë m’u deshën nja dy minuta, pasi isha ende i paragjykuar nga përvoja që kisha pasur gjer atëherë me atë ç’ka dilte nga goja e tij e fjetur, fjalët që thoshte nuk ishin më dhe aq pa kuptim. Njëherë, për shembull, i shpëtoi fjala “t’u”. E vështirë për t’u identifikuar si fjalë më vete apo pjesë e një tjetre, por që sidoqoftë më jepte një spirancë ku mund të zbarkoja e të psonisja një fillim. Pastaj, si refreni i një kënge të preferuar, ai përsëriti atë që për mua ishte fjala kryesore e gjuhës shqipe: “asht”. Nëse merrja këtë të fundit dhe e bashkoja me “t’u”, atëherë saktësia e kësaj të fundit verifikohej nga “ashti”, e cila, nga ana tjetër, verifikonte vetveten si “është” nëpërmjet “tu-hit”, e që në fund krijonin togfjalëshin plot kuptim: “asht t’u”.

Të paktën kështu u shpjeguan në mendjen time ato fjalë. Mund të kishin qenë edhe ndryshe, por i nxehti djegës në kuzhinë po më nguste të bëja një zgjedhje. Dhe vetvetiu më erdhi pyetja, që deri atëherë kish qenë duke më kërcyer para hundës: përse kishte aq rëndësi dëshifrimi i përçartjeve të tim vëllai? Ç’lidhje kishin ato me daljen time nga ajo ëndërr e nxehtë dhe përse s’po lëvizja nga ajo kuzhinë për të gjetur shpëtim?

Përgjigja ishte e thjeshtë, dhe më erdhi vetëm pasi e kuptova se unë nuk po ëndërroja. I gjithë ai i nxehtë ishte i vërtetë. Djegës dhe i vërtetë. Ai që po ëndërronte, siç e dija tashmë, ishte im vëlla, dhe ajo çka ai po ëndërronte ishte zjarr. Këto ishin fjalët e tij, ky ishte paralajmërimi, i cili m’u bë i qartë vetëm kur pas “asht-it” dhe “tu-hit” erdhën “ra-hu” dhe “zjerm-i”.

Hamendësimi kish qenë i saktë: “Asht t’u ra zjerm”. Ishte me të vërtetë duke rënë zjarr dhe ai i nxehtë nuk ishte pjellë e mendjes sime. Realiteti, në fund të fundit, mbetej prapë realiteti i profesorit. Gjithmonë, sigurisht, nëse i jepja të drejtë dhe bëja njëfarë lidhjeje, të çuditshme, siç m’u bë sakaq e dukshme, mes të nxehtit brenda realitetit të njëmendtë dhe flakës brenda ëndrrës së tim vëllai. Argument që, nëse e ndiqja deri në fund, e rishndërronte realitetin prapë në mosrealitet. Ndërmjetësimi i mosrealitetit, ose siç njihej ndryshe, realitetit jomaterial, me realitetin e njëmendtë, ishte në një farë mënyre thyerje e vetë realitetit të njëmendtë. Në fakt, nuk ishte asgjë më shumë se kaq. Lapsi i profesorit mund të pluskonte në ajër vetëm nëpërmjet një mosrealiteti, i cili ishte përcaktuar si i tillë vetëm ngaqë njohuritë tona të deritanishme nuk e lejonin si pjesë të realitetit. Pak rëndësi kishte në ai mosrealitet, pra nëse ai realitet jomaterial, ishte pjesë e mendjes së tim vëllai apo e një ligji universal që s’ishte zbuluar ende, e që hynte në fuqi papritur në sallën e leksioneve të universitetit. Gjithçka që nuk ishte realitet ishte mosrealitet, dhe gjithçka ishte mosrealitet, që nuk ishte realitet. Që do të thoshte se të mosrealiteti hynte çdo gjë, edhe i nxehti në kuzhinë që vinte nga flaka në ëndrrën e tim vëllai. Në skemën e mëdha të gjërave, kjo ishte po aq e mundur sa dhe pluskimi i papritur i një lapsi.

Kjo ide, të cilën në gjendje normale do e cilësoja të çmendur, m’u kthye menjëherë në bindje. Dhe si çdo bindje, ajo kërkonte veprim.

Gjëja e parë që bëra, ose tentova të bëj, pasi s’qeshë fort i suksesshëm, ishte zgjimi i tim vëllai. Ai qe kthyer tashmë në shpinë, dhe fjalët i dilnin prej gojës si një shatërvan i padukshëm të vjellash. Përsëriste veçanërisht fjalën “zjerm”, e cila aq mjaftoi që të futej në thesin e fjalëve që kisha zët. (Do u bënte shoqëri fjalëve të tjera si: “kjiç” – një formë dialektore veriore e foljes “isha”, “pirdhu” – një fjalë shpesh e nevojshme por estetikisht e shëmtuar etj.). E kapa nga supet dhe e shkunda fort, pasi tash i nxehti kish arritur në një pikë sa s’kisha nerva për delikatesë, mirëpo s’bëri punë. Pastaj, duke i kërkuar me vete falje nënës për atë që do bëja, i futa një shpullë të rëndë, duke shkarkuar në të qortime që s’ia kisha dhënë ngase më ish dhimbsur dhe ca të tjera që i mora hua prej të ardhmes. Por ai prapë s’u zgjua.

I nxehti kish arritur një pikë të padurueshme. Nga larg më erdhi përsëri sirena e një zjarrfikëseje. Mendova, vallë mos ishte e njëjta si më parë? Mos e kishin ndjerë edhe njerëz të tjerë nxehtësinë dhe kishin thirrur zjarrfikësen, por duke mos e ditur se ku ishte zjarri, duke mos e parë atë, ajo sillej kuturu nëpër çdo lagje? Dhe sikur mendja ime të ishte bindur se çdo mendim i parë që i vinte të ishte e Vërteta, edhe kjo ide m’u kthye në bindje, veprimi korrespondent i të cilës ishte thirrja e zjarrfikëses te pallati ynë.

Duke e lënë vëllain nën vuajtjen e një zjarri të padukshëm, dola në rrugë dhe thirra me sa kisha. Pastaj, duke u kujtuar që veprimi më me mend në këtë rast ishte t’i merrja në telefon, i rashë numrit të ndihmës së shpejtë. 

Ndërkohë që unë u shpjegoja se ç’po ndodhte, duke e zbutur disi situatën surreale ku mendoja se isha, pasi s’doja të më merrnin për të çmendur, pashë me bishtin e syrit të tjerë që po dilnin nga shtëpitë e tyre. Dy ishin mundësitë: ose thirrja ime prej të çmenduri kishte ndjellë aq kureshtje sa të dilnin për të parë ç’po ndodhte (gjë që shumë më mirë e prej një pozicioni më të sigurt mund të bëhej nga dritaret), ose, më e mundshmja, po ndjenin edhe ata të nxehtë. Që do të thoshte vetëm një gjë: zjarri ish shpërndarë në të gjithë pallatin.

Sipas fjalëve të operatores, një zonjë sjellja tepër e sjellshme e të cilës prishej nga çamçakëzi që po hante gjithë zhurmë, zjarrfikësja ishte shumë pranë vendndodhjes sime, e se nuk isha i pari që kisha lajmëruar për zjarrin e rënë. Gjithçka do rregullohet, tha ajo me kushedi-sa-ndodhi-që-dëshmonin-për-të-kundërtën në xhep, dhe ma mbylli telefonin.

Më në fund, zjarrfikësja erdhi. Dy veta u ulën prej saj dhe ndryshe nga ç’u ish dashur më parë, ata filluan të na pyesnin se ku ishte zjarri. A mos ishim edhe ne si ata të lagjes tjetër, që i kishin gënjyer e që, siç e diktonte ligji, do gjobiteshin keq? Me të dëgjuar punën e gjobës, dy burra, të cilët i njoha si banorë të derës numër katër, tre më poshtë se e imja, morën një kthesë aty pranë dhe u fshehën. Për një arsye absurde, pyeta veten se ç’kombësie vallë i përkisnin? Nuk ishte hera e parë që bija në gropën e cekët të stereotipeve. Sado që përpiqesha ta luftoja, një ingranazh brenda meje, i ndryshkur por sidoqoftë funksional, përpiqej t’i kategorizonte disa veprime të caktuara, sidomos ato që përfshinin frikë, sipas kombësive. Fatmirësisht, s’pata koha ta çoj në fund atë mendim, pasi më erdhi radha mua të afrohesha nga zjarrfikësit.

Të dy ishin shtatlartë. Atë natë, të gjithë ishin më të gjatë se unë. Njëri kish lënë mustaqet, ndërsa tjetri mjekrën, sikur ta kishin bërë me pakt të plotësonin njëri-tjetrin. Mjekroshi, i cili dilte dy pëllëmbë mbi mua, më pyeti troç nëse isha unë ai që kishte britur. Instiktivisht lëshova bishtat e syve për të pikasur atë që më kishte paditur, por të gjithë hiqeshin sikur po kërkonin zjarrin. U mata njëherë t’i them jo. Tekembramja, sado të nxehtë që ndieja, nuk ishte e thënë të kishte përnjëmend zjarr. Edhe pse nuk isha i vetmi që e ndiente atë të nxehtë të padurueshëm, kjo s’do të thoshte se ishte i vërtetë. S’ishte hera e parë, e s’besoj të ishte as e fundit, që njerëzit binin pre e iluzioneve kolektive. Qoftë dhe iluzione që manifestoheshin fizikisht. Por sakaq ndërrova mendje. Nuk kisha përse të gënjeja. Pavarësisht në i vërtetë apo jo, i nxehti ndihej nga të gjithë, dhe atë çast ai kish arritur në një pikë aq kritike (bulëza djerse valëzonin në ballet e zjarrfikësve), sa zgjedhja mes të vërtetës dhe rrenës shndërrohej në jetike. Dy minuta vonesë dhe kushedi ç’tjetër do ndodhte. Për më tepër që, nëse i qëndroja ende teorisë së shkaqeve jomateriale që preknin boten materiale, ishte e pamundur të dija se cili do qe eventi pasues. Shumë mirë gjithçka mund të qe kokëposhtë, domethënë pasoja të vinte para shkakut. (Gjë që sillte në jetë një pyetje që në atë moment m’u duk e bukur: nëse zjarri ishte shkaku, ç’mund të ishte pasoja?)

Kjo pyetje, e padëmshme në dukje, më solli ndërmend tim vëlla, dhe aty për aty trupi m’u shkund nga dridhma e ftohtë e ankthit. Ndërkohë që unë po kërkoja shpëtimin jashtë, ai ishte brenda në vatrën e zjarrit. Dhe njëlloj sikur çdo mendje e jona të ishte e sinkronizuar, të gjithë sa ishin aty i harruan zjarrfikësit dhe kërcënimet e tyre boshe, dhe u turrën brenda në pallat për të shpëtuar të afërmit e tyre. Dy veta madje, pikërisht ata dy burrat që kisha paragjykuar si dhica, sa po dilnin me fëmijët e tyre për dore. Një buzëqeshje e trishtë m’u feks në fytyrë, një prej atyre që gëzohet kur cinizmi, qoftë dhe i veti, hidhet përtokë. I ndoqa me sy gjithë faj derisa u tërhoqën në një vend të sigurt, pastaj me vrap u futa brenda.

Përveç rojës, i cili po sigurohej që askush s’kishte mbetur mbrapa, unë dhe vëllai dolëm të fundit në rrugë. Aty qenë të gjithë, të mbledhur tok e të përqafuar me njëri-tjetrin. Zjarrfikësit ndërkaq kishin shtrirë zorrën dhe po hidhnin ujë në çdo pjesë të ndërtesës. Siç dukej, kishin hequr dorë nga kërkimi i zjarrit nëpër lagje të tjera. Tashmë ndihej qartë se i nxehti, ai i nxehtë i padurueshëm, flakët e të cilit më bëhej se po më kërcenin mbi kokë, vinte prej pallatit tonë. Veçse askush s’e dallonte. Pavarësisht se të gjithë besonin se ai pallat qe nën flakë, askush s’mund ta thoshte me siguri. Ishte diçka që vetëm ndihej, e që arsyeja s’mund ta pranonte plotësisht, ngase arsyeja s’mund të justifikonte ekzistencën e diçkaje që kërkonte mungesën e arsyes për të ekzistuar.

Fatmirësisht, të tjerët ishin aq të hipnotizuar nga zjarrfikësit dhe përpjekjet e tyre të kota, sa askush s’e vuri re gjendjen e tim vëllai. Ngadalë, duke u shtirur sikur atij i kishte rënë të fikët, gjendje që do justifikohej prej të gjithëve, përveç, ndoshta, ndonjë maçoje që në çastin që do shihte ashtu një djalosh aq të madh e të fortë, do ribindej edhe njëherë se forca nuk vjen nga palestra por nga bindjet, e mbështeta vëllain pas një muri dhe u ula pranë tij.

Për një kohë të gjatë, ne ndoqëm zjarrfikësit në heshtje. Mendova, vallë edhe sa ujë u mbetet në rezervë? Nuk duhej të ishte shumë, e nëse do kishin thirrur përforcime ndërkohë që kisha qenë brenda, atëherë sirena e tyre duhej të qe larg, pasi në ajër s’dëgjohej tjetër veç pëshpëritjes së frikës, ujit që kërkonte zjarr dhe… përçartjeve të vëllait.

Ato filluan fare papritur. Qenë të vakëta, vetëm unë i dëgjoja, por kisha frikë se do bëheshin të vrullshme e të tjerët do pyesnin pyetje që s’doja t’u përgjigjesha. Prandaj tentova përsëri ta çoja nga gjumi.

Është e kotë të them se tentativat e mia ishin të kota. Madje m’u bë se patën efekt të kundërt. Më çdo shpullë, ai sikur futej edhe më thellë në atë gjendje të paemërt. Frika m’u ngrit gjer në grykë, e do kisha filluar të bërtisja nga ai tmerr i pazbërthyeshëm, po të mos ishte për thirrjet e dikujt tjetër.

Në fillim, mendova se ishin të miat. E kisha mbledhur në stomak gjithë mllefin e asaj gjendjeje, e sa po bëhesha ta nxirrja me gjithë ç’kisha, kur një fëmijë aty pranë filloi të kuiste gjithë vaj. E përtypa mllefin menjëherë, duke e mbyllur nëpër skuta ku kisha mbyllur me dhjetëra mllefe të tjerë, dhe u ngrita për të parë ç’po ndodhte.

Njerëzit ishin mbledhur rreth fëmijës dhe e pyesnin, më kot, se ç’kishte. Prindërit e tij, ngaqë s’po merrnin përgjigje tjetër veç thirrjeve për ndihmë, u kthyen drejt zjarrfikësve. Mirëpo ata, çuditërisht, nuk lëvizën nga vendi. Ishin krejt të hipnotizuar nga kërkimi i zjarrit.

Duke parë se ishte e kotë t’u ngaseshe zjarrfikësve, ata u kthyen te fëmija i tyre, i cili qe shtrirë përtokë e po shkërryhej nga të gjitha anët. Duar të ndryshme tentonin ta ndalnin, por pa sukses. Kishte diçka në atë fëmijë, që i ngjasonte pushtimit nga djalli. Vetëm një prift nevojitej në atë mes që e gjitha të shndërrohej në eksorcizëm.

Një tjetër fakt i gjendjes së djaloshit u bë sakaq i qartë. Deri atëherë s’e kishin lejuar britmat të dallohej, mirëpo me pak vëmendje mund të dëgjoje një si farë kollitjeje në mes të thirrjeve. Nga sjellja e tij, mund të betohesha që në grykët e tij ai kish tym zjarri. Që të plotësohej e gjithë piktura, mungonin vetëm shenjat e djegies në trup.

Dhe njëlloj si më parë, mendimet e mia u materializuan dhe djegia u përçua nga mendja ime drejt e te lëkura e tij e njomë. Një habi prej tmerri i bëri të gjithë të stepeshin, tek u shfaq para nesh prova më e tmerrshme e zjarrit. Trupi i fëmijës qe mbuluar nga djegie të lehta, të cilat po ngryseshin në ngjyrë mu para syve tanë. Dhe sa më shumë ato erreshin, aq më shumë britte fëmija. Kjo për mua thoshte vetëm një gjë: ai qe përpirë nga flakët.

Mendimet e mia, sado që mundohesha t’i rreshtoja drejt një rregulli të arsyeshëm, e kishin të vështirë të pranonin atë që po ndodhte. Sigurisht, mund t’i jepnin përsëri një shpjegim; madje kjo që po ndodhte i shkonte për shtat dhe dukej si pasojë e drejtpërdrejtë e asaj që kisha psonisur me vete, domethënë për zjarrin në mendjen e vëllait flakët e të cilit kishin kaluar këtej nga ana jonë; mirëpo, në këtë rast, pasja e një shpjegimi nuk ishte kushedi çfarë ngushëllimi. Kisha qenë gjithmonë ithtar i idesë se arsyeja e kulluar mund të justifikonte çdo gjë, e nëse s’e justifikonte, atëherë ajo s’qe arsye e kulluar; por tek shihja atë fëmijë, e pas tij fëmijë të tjerë, e pas tyre edhe pleqtë, e pastaj edhe prindërit, shkurt të gjithë sa ishin aty tek çirreshin e shkërryheshin përtokë në kërkim të një ndihme që s’kishte nga t’u vinte, pasi problemi nuk ishte fare pjesë e kësaj bote, por e një tjetre, e një universi me të cilin kish kontakt vetëm im vëlla, në mua u krijua bindja e patjetërsueshme se nuk kishte gjë që mund ta justifikonte vuajtjen. E vetmja që mund të bëhej ishte përpjekja për ta shuar.

Dhe ashtu bëra. Me vrap renda drejt tim vëllai, i cili tani për mua qe shpëtimi i vetëm, dhe fillova ta shkund me gjithë fuqi. Të tjerët ndërkaq britnin si të marrë, si të pushtuar nga djaj që s’do rreshtnin derisa t’ua merrnin shpirtrat. Dhe iu luta tim vëllai, iu përgjërova siç i përgjërohet shpirtit të keq.

“Zgjohu, vëlla,” i thashë. “Të lutem zgjohu nga ky makth.” Dhe tek dora ime lëkundte qafën e tij, pashë tek formohej forma e parregullt dhe e bronztë e djegies nga zjarri. Ngadalë, ajo po ngrihej drejt qafës sime, gati për ta mbërthyer edhe atë, gati për t’ia marrë frymën shpëtimit të vetëm të atyre njerëzve. Sepse ashtu e mendoja veten në atë çast: si shpëtimin e tyre. I vetmi që mund të hapte sytë e atij që kish zjarrin në kokë.

“Të lutem, vëlla,” thashë përsëri, para se dhimbja të më kaplonte të tërin. Pastaj, sikur dikush të më kish goditur pas koke, rashë përtokë, dhe fillova të përpëlitem si ai fëmija i shkretë. Isha në zgrip të humnerës, por goja ime arriti të lutej edhe njëherë: vëlla…

Në këtë pikë mua do më kishte rënë të fikët, po të mos qe për një palë duar, të cilat më mbërthyen fort e më mbështetën për mur. Pastaj po ato duar i ndjeva fuqishëm mbi trup tek mundoheshin të më sillnin në vete. Ndjeva gjithashtu edhe ujin plot asfalt tek m’u spërkat në fytyrë, e në fund, si drita në mbarim të një tuneli, para meje u shfaq shkëlqimi gjithë lot i syve të vëllait.

Ai po qante. Belbëzonte diçka, dhe qante.

“Më fal,” thoshte ai. “Më fal.” Dhe vazhdonte të më kërkonte falje për diçka që e mendoja krejt si fajin tim. Ishte detyra ime të kujdesesha për të. Ishte detyra ime ta çoja nga gjumi atëherë kur duhej. Ishte detyra ime të… të… të bëja qindra gjërat që një vëlla duhet të bëjë… dhe e kisha zhgënjyer.

Nuk dija ç’të bëja tjetër veçse të shkrehesha edhe unë në vaj. Dhimbjet e trupit s’i ndieja më. Ajo e shpirtit kish dalë mbi to dhe ngazëllehej gjithë sadizëm për fuqinë e të paprekshmes ndaj të prekshmes, e jomateriales ndaj materiales. Zjarri, me sa arrija të kapja më bishtin e syrit, kish rreshtur, pasi njerëzit nuk po përpëliteshin më nën dhimbje të reja. Disa madje qenë çuar në këmbë e po ndihmonin njerëzit e tyre.

Pasi u bind që isha kthyer në vete, im vëlla u mbështet gjithashtu pas murit. Dukej i rraskapitur. Në sytë e tij kish ende mbetje të botës tjetër. U mat njëherë të më thoshte diçka, mirëpo u ndal.

“E di,” i thashë. “Të gjitha i di.”

Dhe përnjëmend i dija. Mendja më shkoi te bota porta e të cilës për atë natë u mbyll, te ai vend i largët e njëherësh i afërt, në të cilën unë, vëllai, dhe të tjerët vazhdonim të digjeshim e të flinim gjumin e një vdekjeje plot flakë, dhe u trishtova, u trishtova për çdo botë ku unë dhe të tjerët vuanim dhe vdisnim. U trishtova për pafuqinë tonë, për tmerrin e një çasti që kaplon shumën e çdo jete, për çdo gjë që ikën e nuk kthehet më.

Vëllai qante në heshtje. Sytë i qenë mbufatur nga lotët që i shkonin çurg, e tani që e dinte se ç’gjëra kullonin në këtë botë kur i mbyllte, do bënte çmos t’i mbante sa më gjatë hapur.


RELATED POST

Your email address will not be published. Required fields are marked *


The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.