Wisława Szymborska

 

NJË DASHURI E LUMTUR

 

 

Një dashuri e lumtur. Normale është kjo?

Serioze është kjo? E përse na u dashka?

Ç’i duhen botës dy qenie

që s’duan t’ia dinë për botën?

 

Janë ngritur tek njëri tjetri pa pasur asnjë meritë,

dy çfarëdo, mes një milioni, por të bindur

se kështu duhej të qe – përse ky shpërblim? Kot fare;

asnjë nuk na sqaron,

përse pikërisht këta të dy dhe jo të tjerë?

Ka drejtësi në këtë gjë? Jo.

Cenohen parimet e mbledhura me kujdes? Po.

Morali rrëzohet nga piedestali? Rrëzohet dhe bëhet copash.

 

Vështroni dy të lumturit:

të paktën të fshiheshin një çikë,

të shtireshin si të mërzitur, e kështu të ngushëllonin miqtë e tyre të paktën!

Dëgjo si qeshin – kjo është një fyerje.

Dhe ç’gjuhë flasin – nuk kuptohet duke i parë.

Dhe gjithë këto marifete, ojna e naze

këto gjëra të çuditshme që sajojnë dhe i bëjnë njëri tjetrit

kjo gjë duket si një komplot kundër njerëzimit!

 

Dhe ec e merre me mend ku do të përfundonim

sikur shembullin e tyre ta ndiqnin të gjithë.

Ku do të mbështeteshin fetë, poezitë,

kush do të kujtohej për to, nga se duhej hequr dorë,

kush do të rrinte më i mbyllur në qerthull?

 

Një dashuri e lumtur. A duhet se s’bën?

Edukata dhe arsyeja më shtrëngojnë të mbyll gojën

si para një turpi të padëgjuar në shkallët e larta të Jetës.

Lindin foshnje të mrekullueshme edhe pa ndihmën e saj.

Kurrë s’do t’ia dalë të popullojë tokën,

veçse, ashtu në të rrallë.

 

Kush nuk e njeh dashurinë e lumtur

le të ngrihet e të thotë se kurrkund nuk ka dashuri të lumtur.

 

Me një besim të tillë do ta ketë më të lehtë të jetojë dhe të vdesë.

 

 

 

GRUAJA E LOTIT

 

“Thonë nga kureshtja.

Ktheva kryet pas, vërtet.

Por nuk mendojnë se tjetër shkak kam pasur:

keqardhja për një kupë të argjendtë

që lashë në shtëpi, në Sodoma.

 

Dëshira për të mos parë më të ndershmin burrin tim

që ecte para meje.

 

Dëshira të shihja a do të ndalte llahtara,

kur të vdisja unë (nuk ndali).

 

Mosbindja e të përunjurve.

Shpresa se mbase, Zoti pat kthyer mëndje

dhe s’do t’i vriste ata mijëra të pafajshëm.

Vetmia dhe turpi që ikëm ashtu fshehurazi.

 

Ndoshta qe një shkulm ere

që më zgjidhi flokët

dhe bëri që ashtu kot, të ktheja kokën.

 

Më duket se thjesht u rrëzova, pastaj shtyllë kripe u bëra

me fytyrën nga qyteti kthyer.

 

 

 

 

 

URREJTJA

 

Shikoni sa e fortë është,

sa mirë mbahet në formë

në shekullin tonë urrejtja.

Sa lehtësisht i kalon pengesat,

sa lehtë kuturis, të mbërthen.

 

Nuk është si ndjenjat e tjera,

si të vjetrat dhe ndjenjat më të reja.

Vetë i prodhon shkaqet

që e bëjnë të vijë në jetë.

Në se dremit ajo, në gjumë të përjetshëm nuk është.

Pagjumësia aspak s’e dobëson, por e forcon më tepër.

 

Për fe ose jo –

mjafton gjunjëzimi dhe fillon.

Për atdhe ose jo-

mjafton dhe fillon.

Madje dhe drejtësia i duhet pak në fillim,

pastaj vazhdon vetë.

Urrejtja. Urrejtja.

Një ngërdheshje dalldisëse dashurie

ja shtrembëron fytyrën.

 

Oh, ato ndjenjat e tjera-

si të sëmura dhe të flashkëta.

Qysh kur vëllazëria

mund të mbështetet në turmat?

A ja arriti dhembshuria

ndonjëherë qëllimit?

Dyshimi sa vullnetarë tërheq?

Tërheq vetëm ata që e njohin.

 

E aftë, e zgjuar, shumë punëtore.

Por, pa na thuaj sa këngë ka kompozuar?

Në librat e historisë, sa faqe ka shkruar?

Sa qilima me njerëz ka shtrirë

në sa sheshe, stadiume?

 

Le të themi të vërtetën:

i vjen doresh për të krijuar.

Verbuese ndriçimet e saj në natën e errët.

Të mrekullueshme retë e shpërthimeve në agimet e skuqura.

I pamohueshëm patos i rrënojave

dhe humorizmi i dhjamosur

i shtyllës që fuqishëm mbizotëron.

 

Urrejtja: mjeshtre kundërshtish

mes shpërthimit dhe heshtjes,

mes gjakut të kuq dhe borës së bardhë.

 

Dhe sidomos nuk i del kurrë nga qefi

motivi i xhelatit të pispillosur

mbi viktimën e përdhosur.

 

Në çdo çast, gati është për detyra të reja.

Nëse duhet pritur, ajo pret.

E quajnë të verbër. Të verbër?!

ajo më mirë se shqiponja shikon

dhe me vendosmëri të ardhmen sheh

– vetëm ajo.

 

 

 

 

TORTURA

 

Tortura

s’ka ndryshuar fare.

Trupi provon dhembje,

duhet të ushqehet, të marrë frymë dhe të flejë,

lëkura është e hollë dhe nën të – gjak,

i pajisur mirë me thonj e me dhëmbë,

me eshtra të brishta dhe kyçe që tërhiqen.

Në tortura llogariten edhe këto gjëra.

 

Asgjë s’ka ndryshuar.

Vetëm njerëzit janë shtuar,

dhe fajeve të vjetra, faje të reja u janë shtuar,

të vërtetë, të sajuar, të përkohshëm dhe të paqenë,

por klithma me të cilën trupi

do të përgjigjet, është

dhe do të jetë veç klithmë pafajsie,

sipas një regjistri dhe shkalle të përjetshme.

 

Asgjë s’ka ndryshuar.

Përveç ndoshta, mënyrave, ceremonive, vallzimeve.

Ama gjesti i duarve që mbrojnë kokën

ka mbetur i njëjtë,

trupi ndrydhet, përpëlitet, spërdridhet,

rrëzohet pa frymë, mblidhet kruspull,

irnoset, fryhet, shkumbëzon dhe gjakoset.

 

Asgjë s’ka ndryshuar.

Përveç rrjedhës së lumenjve,

kufijve të pyjeve, të brigjeve, të shkretëtirave dhe akujve.

Ndër këto mjedise endet shpirti,

zhduket, rikthehet, afrohet, largohet,

i huaj për vetveten, i parrokshëm,

herë i sigurt, herë i pasigurt për qenien e tij,

ndërsa trupi është, është, është

dhe strehë nuk gjen.

 

 

FILLIMI DHE FUNDI

 

Pas çfarëdo lufte

duhen ca që të pastrojnë.

Në fund të fundit, pak rregull duhet

dhe vetëm nuk bëhet.

 

Ndonjëri duhet të heqë gërmadhat

nga rrugët

të kalojnë lirshëm

qerret plot me kufoma.

 

Ndonjëri duhet të futet

në mes të llucës dhe hirit,

mes sustave të mindereve,

mes copave të qelqit

dhe leckave të përgjakura.

 

Duhet dhe ndonjëri të marrë zvarrë një tra

për të shembur një mur,

një tjetër të vendosë qelqet në dritare

dhe të mbërthejë derën në mentesha.

 

S’është gjë e bukur për t’u parë,

duhen vite të tërë pune.

Telekamerat s’kanë ç’bëjnë më këtu,

në një tjetër luftë janë nisur.

 

Duhen rindërtuar urat

edhe stacionet e trenave.

Mëngët janë bërë fërtele

përvish e shpërvish.

 

Ndonjë, me fshesë në dorë

ende kujton si qe dikur.

 

Një tjetër e dëgjon

duke tundur kokën që s’ia kanë prerë.

Dhe shumë shpejt shfaqen të tjerë

që u duket gjithë kjo

pak si e mërzitshme.

 

Një tjetër, ndonjëherë

nga poshtë një shkurreje nxjerr

biseda të brejtura nga ndryshku

dhe shkon te plehrat i hedh.

 

Kush pat ditur

se ç’ndodhi,

duhet t’i hapë rrugë

atyre që dinë më pak.

Ose më pak se pak.

Sa të vinë ata që s’dinë gjë fare.

 

Mbi barin që ka mbuluar

shkaqet dhe pasojat,

ndonjëri rri shtrirë i kënaqur

me një fije bar mes dhëmbëve,

duke vështruar retë, i përhumbur.

 

 

DASHURI ME SHIKIM TË PARË

 

Të dy janë të bindur,

se i lidhi ndjenjë e papritur.

Kjo siguri e tyre më pëlqen,

pasiguri e tyre, ca më tepër.

 

Meqë, më parë s’njiheshin, besojnë

kurrë më parë mes tyre gjë s’ka ndodhur.

Por, ç’mendojnë rrugët, shkallët, korridorët,

ku mund të jenë hasur prej kohësh?

 

Kam qejf t’i pyes,

“a ju kujtohet…”

dikur ballë për ballë

brenda një porte rrotulluese,

 

një “më falni” mes turmës,

“i rashë gabim” në telefon,

e di, e di përgjigjen,

jo, nuk ju kujtohet.

 

Do çuditeshin po të mësonin

se prej kohësh,

luante me ta rasti.

 

Meqë nuk ishte gati,

në fat të shndërrohej,

i afronte, i largonte

vetë rasti

dhe me zor duke mbajtur gazin

matanë fluturonte.

 

Ka pasur plot sinjale, ndonjë shenjë

fare pakuptim ndonjëherë,

ndoshta, tre vjet të shkuar,

a të martën e kaluar,

a një copë letër që fluturonte

nga njëri në tjetrin sup?

Diçka që humbi, a u gjet,

hë, mos ishte topi

dikur, në kaçubet e fëminisë?

 

Ka pasur plot trokitje e tringe zilesh,

valixhet, ndoshta ngjitur në ndonjë depo bagazhesh,

një natë, ndoshta e njëjta ëndërr,

ju zgjoi turbulluar.

 

Në të vërtetë, çdo fillim

s’është veçse një vazhdim,

përherë libri i ndodhive

përgjysmë hapur rri.

 

 

Përktheu: Maks  Rakipaj

---