READING

Shtëpia në Rrugën e Mangove – Sandra Cisnero...

Shtëpia në Rrugën e Mangove – Sandra Cisneros

SANDRA CISNEROS

SHTËPIA NË RRUGËN E MANGOVE

Nuk jetonim gjithmonë në Rrugën e Mangove. Më parë jetonim në Lumis në katin e tretë, dhe më parë jetonim në Kiler. Para Kilerit, ishte Polina dhe para saj nuk më kujtohet. Por ajo që më kujtohet ishte se lëviznim shumë. Saherë dukej se do të na shtohej dhe një njeri tjetër. Kur mbërritëm në Rrugën e Kajsive, ishim gjashtë vetë – nëna, babai, Karlosi, Kiki, motra ime Neni dhe unë. Shtëpia në Rrugën e Mangove është jona dhe nuk duhet t’i paguajmë qeranë askujt, apo të përgjysmojmë oborrin me ata që jetojnë poshtë nesh, apo të kujdesemi të mos bëjmë shumë zhurmë, dhe nuk ka ndonjë të marrë që godet tavanin me bisht fshese. E megjithatë, nuk është shtëpia që mendonim të kishim. Nga Lumisi na u desh që të largoheshim shpejt. Qyngjet e ujit u çanë dhe qeradhënësi nuk donte t’i rregullonte, sepse shtëpia ishte shumë e vjetër. Na u desh të iknim shpejt. Filluam të përdornim dhomën e larjes ngjitur dhe të mbanim ujë me shishet e qumështit. Prandaj nëna dhe babai po kërkonin shtëpi, prandaj dhe shkuam në shtëpinë në Rrugën e Mangove, shumë larg, në anën tjetër të qytetit. Ata gjithëherë na thoshin se një ditë do të gjenim një shtëpi, një shtëpi të vërtetë që do të ishte e jona përgjithmonë, kështu që nuk do të na duhej të lëviznim përvit. Dhe se shtëpia jonë do të kishte ujë të rrjedhshëm dhe qyngje të hajrit. Dhe brenda saj do të kishte shkallë të njëmendta, jo si ato që të çojnë në sallon, por shkallë brenda si në shtëpitë që shohim në televizor. Do të vendoseshim aty dhe do të kishte të paktën tre banjo, që, kur të laheshim, nuk duhet të vinim tellallin. Shtëpia jonë do të ishte e bardhë me pemë përreth, një oborr i stërmadh dhe bar, që nuk do të ishte i rrethuar me gardh. Kjo ishte shtëpia që përmendte babai kur kishim ndonjë biletë llotarie dhe kjo ishte shtëpia që ëndërronte nëna në përrallat që na tregonte para se të flinim. Por shtëpia në Rrugën e Mangove nuk është fare siç na thanë ata. Është e vogël dhe e kuqe me shkallë të mbërthyera përpara dhe me dritare aq të vogla sa të duket sikur të marrin frymën. Ka pirgje me tulla, dhe dera e përparme është kaq e bymyer, sa duhet ta shtysh gjithë forcë që të hysh. Nuk ka oborr para, vetëm katër vidhe të vegjël që i ka mbjellë qyteti afër kthesës. Nga prapa ka një garazh të vogëlth për makinën që nuk e kemi akoma dhe një kopsht i vockël, që ngjan dhe më i vogël mes dy ndërtesave në të dy anët. Në shtëpinë tonë ka shkallë, por ato janë shkallë të zakonshme salloni dhe shtëpia ka vetëm një banjë. Të gjithë duhet të ndajmë nga një dhomë – nëna me babanë, Karlosi me Kikin, unë më Nenin.

Dikur, kur jetonim në Lumis, një murgeshë e shkollës time kaloi andej dhe më pa që po luaja aty përpara. Lavanteria poshtë ishte boshatisur, sepse e kishin grabitur dy ditë më parë dhe pronari i saj kishte bojatisur në mur PO, E KEMI HAPUR, që të mos dilnin me humbje.

– Ku e ke shtëpinë? – pyeti ajo.

– Atje, – thashë, duke treguar me gisht për nga kati i tretë.

– Ti jeton aty?

Aty. M’u desh të shihja ku kishte drejtuar gishtin-katin e tretë, bojën e plasaritur, kangjellat prej druri që babai u kishte vënë dritareve për të mos rënë. Ti jeton aty? Mënyra si e tha, më bëri të ndjehem askushi. Aty. Jetoja aty. Tunda kokën.

Atëherë e kuptova që duhej të kisha një shtëpi. Një shtëpi prej vërteti, të cilën mund ta tregoja me gisht. Por s’është kjo. S’është shtëpia në Rrugën e Mangove. Tani për tani, thotë nëna. Përkohësisht, thotë babai. Po unë e di si janë këto punë.

 

DJEM &VAJZA

Djemtë dhe vajzat jetojnë në botë të ndara. Djemtë në universin e tyre dhe ne në tonin. Vëllezërit e mi, për shembull. Në shtëpi na thonë shumë gjëra mua dhe Nenit. Por ama jashtë, nuk i sheh të flasin me vajza. Karlosi dhe Kiki janë shokë të ngushtë njëri me tjetrin… por jo me ne. Neni është shumë e vogël për të qenë shoqja ime. Ajo është vetëm ime motër dhe për këtë nuk kam faj unë. Motrat nuk mund t’i zgjedhësh, ato vetëm mund t’i pranosh dhe, ndonjëherë, dalin si puna e Nenit. Ajo s’mund të luajë me kalamajtë Vargas, se përndryshe mund të bëhet si ata. Dhe meqë ajo vjen pas meje, e mbaj unë përgjegjësinë. Dikur do të kem dhe unë një shoqe të ngushtë, vetëm timen. Dikujt që mund t’i tregoj sekretet. Dikush që t’i kuptojë shakatë e mia pa m’u dashur t’ia shpjegoj. Gjer atëherë, jam një balonë e kuqe, një balonë e lidhur pas një spirance.

 

EMRI IM

Në anglisht emri im do të thotë shpresë. Në spanjisht do të thotë shumë gjëra. Do të thotë trishtim, pra, pritje. Është njësoj si numri nëntë. Një ngjyrë balte. Do të thotë disqet meksikane të tim eti, që i dëgjon të dielave në mëngjes kur rruhet, këngë që ngjasojnë me dënesa. Këtë emër e ka patur stërgjyshja ime dhe tani është imi. Edhe ajo ishte një amazonë, që kishte lindur si unë, në vitin kinez të kalit – gjë që ndjell ters në qoftë se ke lindur femër – por unë mendoj se kjo është një broçkull kineze, sepse kinezëve, ashtu si meksikanëve, nuk u pëlqen që gratë e tyre të jenë të forta. Stërgjyshja ime. Do doja ta kisha njohur, një amazonë e egër, aq e egër, sa nuk kishte për t’u martuar. Derisa stërgjyshi im i hodhi një thes në kokë dhe e rrëmbeu. Pikërisht kështu, sikur ajo të paskej qenë një llambadar përrallash. Kështu e bëri. Dhe ajo nuk ia fali kurrë këtë gjë. Gjatë gjithë jetës së saj, ajo vështronte nga dritarja, shikim me të cilin shumë gra lënë mënjanë trishtimin e tyre. Pyes veten nëse ajo arriti më të mirën me aq sa pati, apo i vinte keq që nuk mund të ishte gjithçka që kishte dëshiruar. Esperanca. Kam trashëguar emrin e saj, por nuk dua të trashëgoj edhe atë vend të sajin ndanë dritares. Në shkollë thonë që emri im është qesharak, sikur rrokjet të ishin krijuar prej teneqeje dhe të lëndonin çatinë e gojës. Por në spanjisht emri im mbështillet nga diçka më e butë, si argjend, jo aq i ngjeshur sa emri i motrës – Magdalena – që është më i shëmtuar se i imi. Magdalena, e cila mezi vjen në shtëpi dhe bëhet Neni. Por unë mbetem gjithmonë Esperanca. Do të doja të pagëzohesha me një emër të ri, një emër që më ngjan mua, të vërtetës, atë që askush nuk e sheh. Esperanca si Lisandra, Mariza apo Zeze X-i. Diçka e tillë si Zeze X-i do të shkonte.

MINERVA SHKRUAN POEZI

Minerva është vetëm pak më e madhe se unë, por tashmë ka dy fëmijë dhe një burrë që i ka ikur. E ëma ia rriti fëmijët e vetme dhe, mesa duket, edhe vajzat e saj do të kenë atë fat. Minerva qan sepse fati i saj është i pafat. Çdo natë e çdo ditë. Dhe lutet. Por, kur vogëlushet i zë gjumi pasi u ka dhënë për darkë petulla, ajo shkruan poezi në copëza letrash që i palos e i palos dhe i mban në dorë për shumë kohë, copa të vogla letrash që mbajnë erë kartmonedhash. Ajo më lë t`ia lexoj poezitë. Unë i jap të lexojë të miat. Ajo gjithmonë është e trishtuar, si një shtëpi në flakë – gjithmonë diçka e gabuar. Ajo ka shumë shqetësime, por më i madhi është i shoqi që i ka ikur dhe vazhdon të jetë larg. Një ditë s`duroi dot më dhe i tha që i kishte ardhur në majë të hundës. Ai del jashtë. Rroba, disqe, këpucë. Nga dritarja, dhe dera kyçet. Por atë natë, ai kthehet dhe i hedh një gur të madh në dritare. Pastaj atij i vjen keq dhe ajo sërish hap derën. E njëjta histori. Javën tjetër, e nxirë dhe e mavijosur, më afrohet dhe pyet se çfarë duhet të bëjë. Minerva. Unë nuk e di ç`rrugë do të marrë. Unë s`mund të bëj asgjë.

NJË SHTËPI PËR VETE

Jo një hyrje. As një apartament në anën e pasme. Jo shtëpi e dikujt. Jo e babit. Një shtëpi veç e imja. Me verandën dhe nënkresën time, me lulet e mia të vogla ngjyrë purpuri. Librat dhe historitë e mia. Dy këpucët që më presin ndanë shtratit. Askënd pranë vetes. Mbeturinat e askujt për t`u hedhur në kosh. Vetëm një shtëpi e qetë si dëbora, një hapësirë ku mund të eci, e pastër si letra para poezisë.

Përktheu: Elvana Zaimi

 

 

SANDRA CISNEROS u lind në Çikago në vitin 1954, nga baba meksikan dhe nënë meksikano-amerikane. Ka punuar si mësuese në gjimnaz, në universitet, si dhe administruese arti. E njohur mjaft në botën ndërkombëtare për poezinë dhe prozën e saj, fituese gjithashtu dhe e një numri të madh çmimesh, Cisneros ka shkruar Limani oshëtues i gruas dhe tregime të tjera, Të çuditshmet, të çuditshmet udhët e mia (poezi) dhe Gruaja e shthurur (poezi). Tani ajo jeton në San Antonio, Teksas. Treguar në një seri vinjetesh që të habisin me elokuencën e tyre, ”Shtëpia në Rrugën e Mangove” është historia e Esperanca Korderos, një vajzuke e rritur në lagjen hispanike të Çikagos. Për Esperancën, Rruga e Mangove është një peisazh shkretnuer i shtëpive të rrënuara, ku ajo zbulon të vërtetat e hidhura të jetës – prangat e shtresave shoqërore dhe gjinisë, pikëvështrimin e armiqësisë racore, misteret e seksualitetit e më shumë. Duke fiksuar mendimet dhe emocionet e saj në poezi dhe tregime, Esperanca është në gjendje të ngrihet mbi pashpresshmërinë dhe të mbrujë në vete ”një shtëpi veç timen… të qetë si dëborë, një hapësirë ku mund të eci” mes mjedisit shtypës që e rrethon…

 


RELATED POST

Your email address will not be published. Required fields are marked *


The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.