Kopertina e librit “Nëse një prelud një ditë” i autorit Gazmend Krasniqi

Gazmend KRASNIQI

Me 16 janar 1852, e premte mbrëma, Flaubert-i i shkruante Louise Colet-ës, në letrat e famshme:

“Ajo çka më duket e bukur, të cilën do të doja ta bëja, është të shkruaj një libër për hiçin, një letër me fletë të palidhura, por që do të kapej vetë, me forcën e brendshme të stilit, siç qëndron toka në ajër, një libër fare pa subjekt ose, sikur të ishte e mundur, ta kishte atë të tejdukshëm”. Sipas tij, duke u përmirësuar, forma vjen e zbutet: heq dorë nga liturgjia, rregulli e masa. Braktis epikën për romanin dhe vargun për prozën.

Për më tepër, shton ai, ky duhet të jetë një libër pa përmbajtje.

Kam qenë njëri nga ata që e ka brohoritur herët idenë e tij. Ka qenë një brohoritje e karakterizuar nga jetëgjatësia. Jehona e shuarjes së saj të ngadaltë duhet të ketë si rezultat produktin e një libri, që e kërkon dhe e kërkon pafund. Kjo ide, e përndjekur nga despotizmi dhe rrafshimi i vlerave, do të mbetët përpjekja njerëzore që kërkon të vërtetojë se Hiçi mund të jetë Gjithçkaja. Qoftë edhe vetëm për atë që e përjeton si të tillë.

Flaubert-i nuk ka folur për tiraninë e tregut. Është e qartë se në kohën e tij letërsia e mirë nuk pati konkurrencën e egër të televizionit e mediave të tjera, që sot i quajmë mass culture. Por privilegjet nuk mund të shkojnë të gjitha në një vend: në epokën postmoderne të paktën tirania e zhanrit është më e zbutur.

Dallimi tjetër me Flaubert-in është se ai i nisi letër një personi intim, kurse unë sot mund ta bëj menjëherë publike idenë time, nga mbretëria ime e një kafeneje (le ta quajmë CAFFE VOLTAIRE), as e vogël, as e madhe, përderisa aty shkruhet një libër, ku thuhen gjëra “ndryshe”.

Kur Bujar Hudhri, botuesi i Ismail Kadaresë, më tha se njeriu që u shpreh i pari për dorëshkrimin e “Gjeneralit të ushtrisë së vdekur” se qe ”ndryshe”, qe piktori Angjelin Dodmasej, mu kujtua se i biri i këtij të fundit më kishte thënë se piktori dhe shkrimtari (megjithëse aso kohe jo i famshëm) shoqëroheshin te hoteli Turizmi i vjetër”, në Shkodër, ku po shkruhej ai libër, siç dihet, i ndikuar nga klima me reshje e qytetit. (A mund të jetë e pakët të thuhen ato fjalë në fillimet e një libri që gazeta pariziene “Le Figaro” do ta rendiste në njëqind librat më të mirë të shekullit.)

Që Angjelini i hidhte fjalët ashtu si i mendonte, e tregon edhe historia me atë sekretarin e propagandës së PPSH-së, të cilit, kur e mori vesh se qe nga një krahinë malore e Jugut, i tha, pa e vrarë mendjen se çfarë po nxirrte nga goja apo para kujt po vepronte ashtu:

– Ku të paskan gjetur!

Për fat, ky sekretar nuk pat qëlluar inatçi e hakmarrës, kështu që Angjelini vazhdoi të ishte pjesë e “katër klasikëve”, siç i pat quajtur dikush piktorët e komisionit që duhej të drejtonte punët e artit pamor në Shkodër.

Një herë ndaloi biçikletën para këmbëve të mia dhe u duk i zhgënjyer që nuk qeshë zhgënjyer për heqjen nga ekspozita lokale të një pikture që kisha bërë si post-liceist i Shkodrës. E kisha marrë vesh se cili inspektor partie e pat hequr dhe nuk doja t’ia dija për më tepër. Mos donte të thoshte se ankesa mund të zgjidhte diçka? Më mjaftonte të mendoja se qe dashamirës. Nëse ka dashur të thotë se piktura ime qe “ndryshe”, kjo nuk më thotë gjë, pasi nuk pikturoj më prej kohësh.

Shoqëria e tij me Kadarenë nuk duket se ka zgjatur shumë, sipas asaj që më ka treguar një tjetër prej katërshes së “klasikëve”. Ai tregoi se kur i bënë një vizitë shkrimtarit në shtëpi, ky drejtoi gishtin aty ku duhej dhe tha:

Ti je Dodmasej.

Nuk e di pse i tha ashtu, e theksoi bashkëbiseduesi habinë që nuk i qe larguar edhe pas kaq shumë vjetësh.

Pasi kishte marrë pohimin, as Kadareja nuk e kishte zgjatur më, sepse iu desh të merrej me një gërshërë me të cilën preu mëngën e një këmishë që kishte dalë nga syza e një dollapi.

Kisha kureshtje për të mësuar se si e pse kishte ndodhur, prandaj i shkrova botuesit se ku qenë thënë kjo. Përgjigja qe:

Te françeskanët. Me At Zef Pllumbin.

Përgjigja e saktë duhet të ishte:

Te Kisha e Arrës së Madhe.

Sepse atje i kaloi ditët e fundit At Zef Pllumbi. E dija mirë, pasi kam pyetur disa herë për të ato kohë, sepse doja t’i bëja një vizitë: i kisha një borxh personal. Atëherë jetoja e punoja në Tiranë dhe nuk e realizova këtë vizitë, sepse një ditë frati ndërroi jetë. Më kishte rekomanduar te një njeri që u bë mik i mirë dhe i rëndësishëm për mua. Por kjo është histori tjetër, që nuk e ka vendin këtu, megjithëse edhe ajo është “ndryshe”.

Kërkova në google se mos gjeja ndonjë shënim që tregon se ku është arsimuar Angjelin Dodmasej. Nuk gjeta ndonjë shënim të tillë, por një foto: Angjelin Dodmasej dhe at Zef Pllumbi, dy burra në moshë të mesme, njëri me veshjen e Shën Françeskut e tjetri ala frënga, po pozonin në këmbë, në një vendosje ala Marubi.

Ishte një botim anglisht i librit të At Zef Pllumbit.

As sot nuk e gjej se cila qe vlera e atij zbulimi. Di se vështrimi i fratit qe ai i fotove të tij më të mira, ai vështrim që u thotë atyre që shkruajnë:

Rrno për me tregue.

Mandej, secili i ka në dorë vetë kufijtë e zhanrit dhe të vlerës.

Mbetet për t’u marrë ai vendim.

Dua ta rrej veten që unë e kam marrë tashmë: nëse një ditë një prelud…

Tregimi është marrë nga vëllimi me tregime që ka të njëjtin titull, “Nëse një ditë një prelud” botuar nga Shtëpia Botuese Onufri