CRAIG CZURY(USA)

Shënime:

Forma më popullore poetike në poezinë moderne amerikane është rrëfimi

individual, histori të shkruara në kohë, në formën e prozave poetike të shkurtra,

dhe poezi. Me vargje të thyera, formuar nga “ritmi i brendshëm” një autor i prozës

është, në këtë mënyrë, poet.

Për shkak se kujtesa nuk ka kronologji, në një çast na shfaqet diçka e cila na

rikujton diçka që mund të na ishte dukur e tillë, dhe kjo më bën të mendoj se një

këngë që ishte “kënga jonë” na drejton nga ato çastet kur ne krijuam këtë këngë.

Një aromë nga një apartament i rrugës Nikolla Tupe, në Tiranë, është një aromë

pothuajse e harruar për një kohë të gjatë, nisur nga portiku i kishës së St. Carbon,

ku gjyshja ime, pavarësisht se nuk jeton, rri në kuzhinë, duke pastruar gjethet e

një kapustre (lakre) me gishtat e saj të hollë. Momentet e veçanta mbeten ato të

cilat përcakojnë të shkuarën dhe na lidhin me identitete. Proza poetike është si një

palimpsest.

Craig Czury

8.5.18

Tirana, Albania

PO FILMOJ atë çka duhet ta shkruaj

– tha poeti që tashmë është kineast

Po shkruaj një poezi për një grua që më pushtoi imagjinatën

– tha kineasti që tashmë është poet

Po filmoj imagjinatën

– tha ëndërrimtari që dëshironte një kamera

Fjalët e thana në ëndërr gjetën poetin

• A janë këto fjalë të tijat apo fjalët e atij që ëndërronte kur i tha?

Kineasti shkrep një selfie të drejtpërdrejtë me kamerën e ëndërrimtarit

Ndërsa ecën detit…

MIDIS

Midis lumit dhe varrezës e kam një ecje të fshehtë rrugicave që nuk i njeh kush.

Dhe nëse ti më pe? Mendoj se jam i padukshëm, kaloj qenin që fle dhe ketrin që ka

dhënë shpirt. Marr rrugën e plehrave. Marr rrugën e qelqeve të thyera. Marr rrugën

e shkëmbinjve dhe metalit të djegur, duke kërcyer drejt makinës tënde për të

zbrazur këpucët. Një telefon bie brenda një shtëpie. Hej, jam një lloj njeriu që po

kthehet i bartur nga rruga, i pastrehë. Jam një karrocë super-marketi që rrëshqet

me hapa të pasigurt drejt shtëpisë.

MË PËLQEN TË EC

Më pëlqen të kaloj atje ku jetojnë njerëzit, të dëgjoj muzikën që vjen prej dritareve

të tyre, nga një tjetër kohë, Carlos Gardel, Enrique Caruso, Edith Piaf, Robert

Johnson… Është në gjakun tim, si ajo që u shfaq në ëndrrat e mia. As që e kam

idenë se kush janë, por gjithmonë shkoj me ta, vetëm për të dëgjuar atë që ata

kanë për të thënë, pastaj i sjell fjalët e tyre në këto shkrime. Do t’i shënoja cilët

ishin, nëse do të dija emrat e tyre. Kjo është një tjetër arsye pse e zonja e tokës më

intrigon. Ajo është hipno-terapiste, dhe unë dua të jem i hipnotizuar, kështu që

mund të lëviz drejt dimensionit tim tjetër. Si për shembull, lëvizja në Itali është e

pamjaftueshme. Ajo më tregon, burri i saj përkthen, gjuha do ta bëjë këtë të

pamundshme. Por çfarë i bën gjuha ndërgjegjes që ajo të flasë? Thjesht më merr atje

poshtë, ku personazhet e mia janë, dhe për çfarë? Do të kthehem përsëri të flas

italisht, dakord? Mendoj se jeta është e thjeshtë, si kërcimi lart ndërsa bota është

duke rënë përgjysmë poshtë, duke ecur në këtë rrugicë ëndrrash me të vetmet fjalë

të kuptueshme që më drejtojnë dhe më mbeten në kokë.

DETYRA ËSHTË

Të vizatoj familjen. Këtu është shtëpia ime. Këtu është nëna. Këtu është babai.

Këtu është… Mësuesja e artit përpiqet të më mësojëojë t’u jap jetë figurave të mia, dhe

më jep një copë shkumës në gishta. Kjo është një ide vërtet e mirë. Filloj me vijat e

shtëpisë time prej shkopinjsh… deri sa bëhet një mur i madh. Mësuesja ime thotë,

mirë, tani poziciono secilin brenda kësaj hapësire dhe mbushe me kufizime.

Vendos motrën time në këmbë përkundrejt murit dhe me shkumës e mbush atë.

Vërtet mirë, Craig, tani pozoje atë dhe të tjerët në atë çka ata bëjnë më mirë, pastaj

mbushi me shkumës. Ja ku është viza e shkumësit e motrës time mbetur mes një

djali të panjohur në fund të makinës së tij… duket sikur ajo të jetë në një kënd

lodrash fëmijësh në… karusel. Ja ku është pamja e nënës si gjithmonë duke

pastruar dyshemenë… duket sikur ajo është te soba duke zier gjahun. Ja ku është

babai i vizatuar me shkumës, duke më ndjekur nëpër shtëpi me një rrip lëkure…

duket sikur po zë peshk. Pamja ime bërë prej shkumësi, që kërcen nga dritarja e

dhomës së gjumit, natën, unë duke kapërcyer murin.

MËLLENJA IME ËSHTË BËRË…

MËLLENJA ime është bërë zogu im mbrojtës, ndërsa ulet papritmas në karrigen

ngjitur me tavolinën time në oborrin e restorantit, ku po flas seriozisht për të

ardhmen. Po. E ardhmja nuk është ajo çka mund të ishte, por mëllenja tund

e tund kokën dhe aprovon sqepin nën flatra. Jam gjithmonë i nderuar kur

dikush ndjehet i sigurt të shtrihet për gjumë në shtëpinë time, ose kur jam duke

lexuar poezi.

Një gjë e di saktë për botën natyrore, gjithmonë do të ketë një shenjë kur më së

shumti ke nevojë për të. Një tufë puplash qumështorësh do të kalojnë para teje.

Ka një gushëkuq që i ushqen. Një flutur mbretëreshë që ulet në gishtin tënd për të

thënë se gjithçka është mirë. Si një shenjë. Një gjethe vallëzon në erë në fund të

rrjetës së merimangës midis pemëve buzë lumit. Shkëlqimi i vërtetë i dritës.

PËRKULJA E FOTOGRAFIT

Fotografi i përkulur mbi kamerën e tij bërtet: Bukur! Në të njëjtin çast Nëna e

Madhe, duke shtypur kërpudhat në tasin e saj, siç Miklos Radnoti është duke u

shfaqur nga një masë e rënduar, gjak i përzier me baltë i tharë në veshët e mi,

poezia e tij e fundit që po lexoj ndërkaq nën dritën e llambës, gati e përgjakur në

xhepin e palltos së tij.

Një pamje e menjëhershme e Anna Ahmatovës, duke u shfaqur prej tërësisë të

zakonshme kundrejt nesh këto ditë, buzëqeshja e vakur e gruas që më dha jetën,

buzët e saj të mavijosura nga të ftohtit. Ishte koha kur të vdekurit mund të

buzëqeshnin. Plaku im zgjat një kuti duhani, pasditja sapo ka rënë, ka sjellë gurë

të zinj, gjemba të thatë. Pasditja ka një ngjyrë të vështirë krijuar nga hapa të

vjetër mbetur në shtresë të butë toke. Yannis Ritsos kollitet prej tuberkulozi. Ky

jam unë, gjysmë në të majtë, me pëllëmbën e sheshtë hapur, mbetur midis Kafkës

dhe Kalvinos, të cilët më japin kuptimin e shqisës dhe drejtimin. Sigurisht që jam

vonë për shkollë. Gjithçka që kam nevojë ta mbërrij për aq sa jam duke garuar me

dyert që thyhen në dorën time.

Kur e kap derën me dorë, ajo nuk hapet. Nuk hapet, dhe unë zgjohem duke vrapuar

drejt oborrit të fqinjëve, ku gratë po ndejnë çarçafët dhe rrobat, unë shkund flokët,

kërcej, dhe hap krahët, ngre veten nga toka lart, i pastër prej çdo veshje që

rëndon, i qartë prej pushtetit të linjave…

Po shpërndaj ajrin rreth një turme njerëzish të vegjël, që më ndjekin mua kur

zgjohem duke qëndruar mbi flatrat e një auditori të cilit i jam prezantuar si njeri i

rëndësishëm, ndërkohë që nuk kam arritur të kuptoj që më ka dalë mjekra. Duke

ecur përmes skenës, nuk kam veshur rroba. Shtëpia është e mbushur me veshjet e

brendshme dhe flokët sapo krehur, ndërsa ec pas foltores me ndjenjën e mbrojtjes,

kur filloj të lexoj nga një copë letër ku të gjitha fjalët janë përzier, dhe çka nxjerr

nga goja humbet ndërsa zgjohem nga shtrati kur ngihem mbështjellë me farat e

jetës, është ditëlindja ime, dhe jam 50 vjeç, të gjithë miqtë e mi janë adoleshentë

përktheu: Entela Kasi