GAZMEND KRASNIQI

CIKËL POETIK

(version gegnisht)

S’ISHA SHEMBULLI I DUHUN

Fjalë, keni kenë shpesh ajo era

Që hyni në sqetullën e pallatit e fjeti

Dhe heshtja që mat pavijonet e spitalit.

Keni kenë shpesh ai prushi i natës

Ku ngrohet nji Zot me shumë emna

Dhe hija e dashunisë.

Keni kenë shpesh ylli dhe larva,

Po shpesh e ma shpesh

Ajo shkapetja e kambëve në tokë,

Ku kërkoj trupin tem.

Vetëm kush ka pa lypësin të dielave,

Kur luen me ato që i pinë gjakun,

Pasuninë e vetme: morrat e tij,

E di se si ma sulmoni kryet. Shpalleni,

Qoftë edhe vetëm për ata: të ruhet

Kush mundet nga kruejtja e shekullit!

Unë vetë e kam humbun të drejtën

Me kenë i pakënaqun: s’isha shembulli

I duhun; gjithmonë u përdrodha nga pak

Në shtratin e jetës.

MASA E POETIT

Mirë, ditë, ikni! Erdhi ora me folë

Për shpresën që mbaja te heshtja e natës.

Ajo çfarë mendoja poezinë e jetës,

Rritet si gonxhe e bardhë, por rrjedh lum

Kujtimesh prej saj, edhe pse s’dua të la gja

Në të shkuemen; digjet si zjarm, por asgja s’ndodh;

Rritet si rritet nji ushtri, por imazhet

Që fluturojnë, kanë lanë hapun

Nji gropë melankolie të heshtun. Prandej

E rishpik, prandej ribindem se s’ekziston,

Se asht mbledhun diku, nji xhep universi,

Të bajë diçka me idetë e mia,

Tashma, e di, poezi monotone: s’munda

T’ju mbush, përveçse me ju vetë,

Jehonën e njeriut që unë isha,

Që donte të përligjte masën e poetit.

Ja ku dremisim: abazhuri, ku ai hidhte vargje,

Dritarja ku shihte hanën, yjet, botën

Dhe rafti i librave,

E njejta pjatë e krisun që duhej ta lante

Dhe unë që mendoj gjanat që duhej të mendonte.

SHKRUE NË TË ARDHMEN

Kemi dëgjue gongun e shfaqjes.

Asht dhanë komanda “Qetësohu!”

Për fjalët me spaleta: të shpëtojnë

Nga virusi i historisë së vet.

Asht dhanë komanda “Gatitu!”

Për mendjet e ndrituna: ora

Kur kapen pas ideve.

Duen të thonë se asht shkrue

“Mbreti Lir” nga njeni me emrin Shekspir,

Si sfidë ndaj fjalëve frikë, panik,

Mbi të gjitha, karantinë.

Disa të tjerë e shohin thashetheme.

E saktë asht se vdekja, deri dje,

Rrinte në rreshtin e parë.

Apo, kur shfaqja të nisë, duhet të tham:

Isha unë ai që mbante zemrën e vet

Në nji thikë – lodër.

NËSE DIMË ÇDO GJA

Ruli i verës kaloi anash, po na la pa frymë.

S’ka kohë – në Kështu Pra, i pari mendim

Pushton kryet: dalin heronjtë

Nga shkurrja e natës – për lavdinë e zotave

Të vdekun tregojnë frutat e para, mushtin

Ngjyrë ndryshku në kupën e qiellit,

Dhe ushtria e drunjve i çon fjalë qytetit:

“Erdha!”. S’ka kohë – kush pi nektarin e zotave,

Qoftë edhe i vdekun, mendon: asht i vërtetë

Lumi i vjeshtës, që mëshon brigjeve;

Në pasqyrat e hijeve dhe yjeve; në fjalët

E imazheve të përkohshme si ishuj

Me tinguj e drita. Derisa të fryjë

Në botë nji tjetër heshtje, ku ulet

Nji njeri dhe pyet: nëse dimë çdo gja,

Pse flasim ende? Sytë e tij – dy këlyshë:

Po shpikin magjepsjen.

THUE SE DI SE ÇFARË PO BAN ME FATIN

Heshtim kur gjanat e pasqyrueme në xhamat

E dritares, ku kalojmë ditët, rreken t’na bindin

Se përputhen me veten e tyne të dikurshme

(Për shembull, silueta dhe tiku nervor).

Nuk mund ta dinë sendet e vogla në ndodhi diçka

Netëve, kur flinim: nëse diku në nji eksperiment

Na ngatërruen me të tjerë në univers. Ose:

Që asht e njëjta, ngatërruen botën tonë.

As nuk mund ta ngushëllojnë veten me idenë

Se kjo e tashmja asht defekt teknik i universit.

Gjithçka që mund të bajmë na për to, asht të sillemi

Sikur e gjitha kjo asht vetëm nji mësim arti:

Kur je afër, hidhesh i eksituem; kur je larg,

Rri në cep, me zemër në dorë, dhe shkruen,

Thue se di se çfarë po ban me fatin tand.

TASHTI QË BARBARËT NUK ERDHËN

Tashti që barbarët nuk erdhën e marrin jetë për ne

vendimet e fjetuna, pa petka zyrtare, pa fjalime të rastit,

të tregoj vendet ku ishin gazeta dhe kafja, qumështi

dhe çadra; tashti ma tepër se prej lande druni, prej lande kujtese.

Shiko avujt e padukshëm të Tokës, si xixa të humorit të Zotit,

edhe pse gishtat e Mbidritës prapë mund të mos jenë çatia jonë.

Queje edhe këtë kangë: byrekët e mirëdashjes së saj,

sa pa na lanë zemra, ndoshta na çojnë deri përtej malit të zaneve,

ku jeta që s’ndodhi, matet me himnin e zotvrasjes në pentagramin

e shtatë zanoreve, si tokmaku i tiktakut – asht rasti ta shpëtojmë

edhe nji katakrezë – i orës në dorën pa jetë, derisa barbarët,

që mbeten gjithmonë si zgjidhje, të sjellin metaforat e tyne.

LËVDATË PËR MILINGONËN

Përjetësi, mos ik, nga kjo ditë

Që asht për qejfin tim,

Ku herë e mbyste kanga e gjinkallës

Atë t’betonierës, herë e kundërta.

Ne i mbytëm të dyja,

Kur kënduem tue ba petulla

Apo shtuem edhe pak djathë,

Po s’asht zhurma e grindjes së heronjve

Atje përjashta – nji teneqe

Brohoret pikat e rralla të shiut.

Vetëm një milingonë dëshmon

Që unë isha në këtë tavolinë.

GJUHA E ZOTIT

E ke pa: edhe anija e fundit e erës tretet

E nis të bahet kujtim. Në kujtesën e saj të xhamtë,

Ku na pa një qytet pesëmijë vjeç, rraset dimni i letrave

Të bardha që nxirrte nga zemra një verë aromë pjeshkë;

Mandej – aromë ftoi; mandej – aromë guri në diell;

Rraset përjetë anijembyturi plot dyshime se ku thyhet

Vargu; që sapo shkroi: “Vëlla Whitman, i studiuem

Të gjithë mjeshtrit, tashti sikur të na studionin ata ne”,

I thanë të hidhte firmë për karrigen e prishun.

Po prapë diku, diçka e pabesueshme që pret të bahet

E njohur, shikon si ngrihen nga toka flamuj vlage

Të re; kërkon greminën e rutinës, ku fjalët urtohen,

Por rendin e gjejnë ma lehtë. Për melankolinë –

Sapo hodha gazetën. Dhe Migjeni, që m’kujtohet befas,

S’e di a asht shenjë e mirë a shenjë e keqe

Në këtë xhep të paarritshëm nga dështimi i diskursit

Të përditshëm politik: edhe sot Heshtja asht gjuha

E Zotit; të tjerat – përkthim i keq.

MBRETI I TORTURËS

Heshtja e mbasdites thuret prej rrezesh të fundit

Si trinë për thamje frutash që solli e sotmja.

Ai zog që ndan përshndetje sikur ka ra nga parajsa –

Janë fjalë që dinë ma shumë se na

Për atë psherëtimë të padobi të prehjes,

Për ne dhe vjeshtën: tashmë larg dëgjimit.

Vazhdon të jetë mendim i skuadruem

Me misteret e ftohta të universit, kjo dritare

Me pamje nga veriu, thue se nuk e kam pyetë sa herë

Nëse mund të ndihem edhe unë si ajo:

Një i barabartë me vetveten.

Edhe pse tashma e ka njohur pendimin tem

Për çfarë unë nuk di, vazhdon të shohë

Me sytë prej akulli, thue se nuk e kam pa sa herë

Të ngrejë nga amza e sendeve

Spektrin e asgjasë.

As pohime, as mohime; ose flet aq ulët,

Sa fjalët nuk vijnë deri te unë.

Siç ban, me kokën e pafuqishme

– Mbreti i torturës –

Zani i brendshëm.

PRANVERË E VONË

Pranverë e vonë, që veten zbulon

Në hartat e zhubrosuna të reve –

Ashtu me kambë ylberesh ngulun

Në tokë, deri në fund qershori,

Tregona ti të verdhën e verës

Zhuritun deri në koren e kujtesës,

Kur hidhet si qelbi i tmerrit

Nga trokitja e pikës së parë të shiut.

Frika se ajo mbaron, ndoshta

Është frika se mbetemi në terr.

Ndoshta zemrat e shpirtit rebel

E kuptojnë njena – tjetrën,

Që unë këndoj secilën prej jush,

Që fjalët vuajnë, por binden.

KTHIM

S’do shkrueja as këto rreshta,

Nëse do hiqej prej meje ajo pyetja:

“Na prek, qoftë një herë, Përjetësia,

Që kthehemi në këtë breg liqeni?”

Sa të tjerë janë endun këtu ma parë

E tregojnë gjurma zjarresh,

Çfarë panë në ato drita, s’e thotë asgja:

Vetëm trupin kalimtar kam këtu, me ty,

O çmenduni, o tepri shpirti,

Plagët e të cilit vizatuen festat

Që s’kanë çuditun njeri,

As kur fjalët dalin nga poemat e mëdha,

As kur shpejtojnë kambët, si ato

Që eci mbi ujna Jezusi,

Thue Përjetësia asht si ti,

Ashtu përmbytun me dimën,

Që edhe nji dritëz e beftë do ta shembte:

Frika jeme e fundit.

NUK KAM KENË I ÇMENDUN

S’e gjej fitorja e kujt asht vorri i ri në zemër,

ku skuq aroma e beftë e trëndafilit të trishtimit

që gatuen melankolinë.

S’dihet, edhe sonte, ku më ruhet krimi

i përsosun, i shpejtë si thithja e cigares, kur vetëm një Zot

do hiqte qafe fjalët, kështjella ku plot besim u fsheha nga bota,

Por, do Zoti, mund të flas për atë ku sekush kënaqet me natën

e vet në duer, që zhvillohet në formën e jetës,

derisa t‘i ulet ylli i fatit në pjatën (patetike) poetike.

Me muzikën tërhiqet edhe batica e iluzionit:

pse pyetjet e zemrës t’i ngrejë gjithmonë martirja kujtesë –

kaq shumë fëmijë të fjetjes me netët –

Kur dukeshim një shpikje aq e mirë, sa herën e ardhshme

do fluturojmë disa metra, me trupin-flamur, vetë atë:

“asht ai!”, që poetët dëgjojnë në gjumë që nga koha e Platonit!

Asht mirë që gjanat zhduken, sepse mund të zbulohet sërish

Amshimi, që të bahen dy pjesët për metaforën e ditës:

të mund të nuhatet mungesa e diçkaje në gjurmët karmike,

Kur djegin peshën e fjalëve me një fill më të hollë se harresa.

Fill që mund t’më mbajë lidhun edhe me tjetër vend që bota

e quen të zbrazët, derisa një të ngjashmi t’i lidhet për zemër.

Më e bukura do jetë

kur ai të zbulojë se unë nuk kam kenë i çmendun

CURRICULUM VITAE

Në dritaren e tv-së: mikrobe vrasëse,

Tërmete, aksidente dhe prova bërthamore.

Në dritaren e dhomës: re dhe zogj.

Në dritaren e vetvetes, nji burrë

Mbyll llogarinë e langjeve të humbuna

Dhe ngre rrugën nga vijnë ëndrrat

Ku befas takon taksambledhësin

Shumë shkurt

Sa me rrahë në gjoks zemra e vërtetë

VDEKJA NË VERË

Më sheh dhe zgjohet uji. Dhe nis kangën monotone

të çezmës. Më sheh dhe zgjohet dielli. Dhe ban shenjë

me nji re: në ditë si kjo duhet t’ia luejmë syrin njeni-tjetrit;

Asht herët me folë për vdekjen; secili prej nesh

Duhet me ditë me e marrë nën sqetull andrrën – jehonë

e jetës së vet në jetë tjetër – a pyetjen: a nis të fryjë

edhe atje nji erë që ther deri në kockë, deri në zemër?

Keq asht kur s’mjafton as Paul Klee-ja që dita

Me pasë ngjyra; kur shikon në kosh romanin e vajzës,

Që tha “nuk ban!”, e grisi dhe nisi një tjetër,

Tashma pa figura, e ti s’e gjen dot a fiton fjala para imazhit.

Keq e ma keq asht me kalue disa kthesa rruge

Pa ndonji ide, siç besonte Camus-ja, dhe humbe rastin,

Si Arkimedi, me e hedhë në erë ditën e vdekun.

Nëse s’e gjejmë metaforën për ikjen e vjeshtës,

Baba-dimri e ka me diellin: me nënshkrue ndonji varg,

Duen liri imazhet – mund t’u gjejmë emna, si dhambëve,

Tullave që hiqen poshtë kambëve; sekretet, si zogj, munden

Me zgjatë qafat dhe m’u matë shtatë herë me dritën –

Po njenën kambë e mbajnë gjithmonë te vdekja:

Si poezia, Baba-dimri i njeh kufijtë e vetes.

Ma e keqja do jetë nëse reja, aq pranë diellit, që ti

E bane detaje dhe ngjyra, e unë – kontraste dhe trajta;

Që macja e bani peshk, peshku – mace;

Që bari e bani brymë, bryma – flatër zogu;

Nuk asht zarfi që e shtyn vdekjen në verë,

Kur ndrin edhe dyshimi i Zotit

Dhe goja e tokës hapet ma lehtë.

NË PASKAJORE

S’e di a e kam thanë tashma këtë metaforë:

Zhurma e frigoriferit – nji avion në nisje.

Nuk kam thanë ende se te kjo që duhej me kenë

Shkurtabiqja natë korriku, gjallon vetëm

Ushtri ndijimesh. Edhe ato dy mendjesh.

Për shembull, m’u zgjatë me kapë monedhën

E hanës, atëherë, me birrën përpara, do shkrueja:

U shkërmoqën përdhè të fundit kokrra rrushi

Të pjergullës marroqe të shiut; apo:

Mbi andrrën e djersitun të kaut të verës,

I vetmi mik qielli në qelqet e largëta!

Do shkrueja: për hir të poezisë a paskajores,

Me pulsue Zoti si zemër, kur xhiron

Pafundësia në fytin e gjinkallës; apo:

Nga rropullitë e errëta me nxjerrë dritat

E fikura të ndijimeve – pasunia e vetme –

Që nëse janë veshë me tinguj a ngjyra, do munden,

Ndonjëherë, me ngritë ndonjë sinestezi

Me aromë neobaroku: tokat që kanë mbret

Nji fëmijë syçapëlyem mbi botë.

ODISEA, XXV

Dritarja jonë s’e mban ma as pamjen

e Telemakut që shkoi të kërkojë aventura,

as pamjen e njëzet e dy dardhave

të atit tim, Laertit. Atje ka vend

vetëm për krahët e hapun të Penelopës:

edhe tashti që kalbet harku me famë

poshtë shtratit bashkëshortor, ata krahë

presin burrin e andrrave të saj.

Si do të jetë vallë? Ka kohë

që s’shtyj dot kanatin e randë të kujtesës.

NATË

S’thërras ma: “Natë e bukur!”, kur

Tej dritares duken diku duert

E buta të erës – në fytyrën prej shiu

Të stinës s’i gjej ma portretet që vetëm

Unë i njihja. Ngulun në hanë të padukshme,

Do ketë kyçun atje rrufenë e mahnitjes,

Germat e saj prej zjarmi. Do ketë

Zhba fjalën “tungjatjeta”. Shoshën

E kohës, që me mbetjet e ditës

Duhej të praronte tokën, do e ketë

Ba të paprekshme nga mallëngjimi.

As Platoni s’e gjen rrugën në këtë terr idesh.

Për ne mbetet e vetmja shpresë

Ajo simulakra e kangës së bylbylit,

Që njiherë, nji agim, desh na preku ballin,

Tek mbushte në paqe, si një katedrale,

Boshin e madh.

PO UNË?

Nji botë që ndamë mes nesh, ku rri te stina që shqitet

Me tjetër stinë? Ku rri te koha që fshin djersët

E ftohta të pyetjes, deri përtej kufijve që kapin shqisat.

Po gjanat s’marrin emra, që bota e tyne të ngrihet

Në kambë, siç bante sa herë para syve tanë? Ngrihen

Njerëzit e kateve ma poshtë, ndezin makinat

Dhe ndjekin oraret, po unë kam mbetur zaulët –

Edhe pse shkrue shtrembër – para pikëpyetjeve

Në avujt e mi mbi xham: Po unë?! Kush kenkam unë?!

Si ai që la duhanin, po ndien veç erë nikotine,

Kam shue alarmin e verdhë të vjeshtës në tavllën e ideve:

Çfarë i shton universit nji çaj i ngrohtë? Sa të tjerë si unë,

Pas xhamash, nuk duen përgjigjet, po pyetjet: kur përgjakin

Metaforat si shtegu i pashkelun; kur realja s’ia del t’i ngjajë

Vjershës; kur në zemrën e bame copë bota s’ndahet nga bota

Dhe ka gjithmonë brenda nesh diçka që s’mbushet –

A asht shansi ynë, që vjen edhe nji vjeshtë:

Siç vjen e rimbin fara e idesë për vjersha?

Tash që kam shokë ma pak, se zbraza rafte librash, kur thanë:

“Hiq nga rruga jote kujtime që s’vlejnë”!, udhëtimi

Prapë fillon ku dikur gjëmoja unë, po tash gjëmon gropa

E zbrazët e kohës, ku asgjë s’premton jetë më të qëndrueshme,

Ku fjalët nuk kthehen ma aroma që mund të nxjerrin nji gjuhë

Nga martesa e avujve të qepës me një çadër – për shembull,

Sanskriten; tash që kanë mbetun vetëm libra që s’hiqen dot

Dhe udhëtimi – secili si i fundit – fillon te monumenti

I tenjës së asgjësë, fuqinë e mori fakti: një mundësi ma pak

Për metafizikën, kur shpirti, që vinte vërdallë, kërkonte

Poezinë ku mund të gjente prehje. Poezia s’mund të ndodhte

Kur diçka po ndodhte. Për shembull, kur kjo pasdite të diele

Dashurohej me nji flluskë. Hollue me melankoli – as i ftohtë,

As i ngrohtë, as javë e re, as javë e vjetër – uji i kohës

Dhe unë që s’desha as alibi, as dëshirë, as falje. I mjaftonte

Limontia, si shi i rrëmbyeshëm vere, zbulimit tim:

Gjithë mbramjet e të dielave kështu i kanë dashun gjanat –

Të paqëndrueshme e të pakapshme si zemrat në gjoks.

FILMI YNË

Në jeni të paqta, net bujare,

Ejani, në daçi, si ballkoni ku pres të shoh

Si rritet heshtja, sa ndihet harmonia

E rrjedhës së ujit dhe krismës së pjatave,

Nji shans nga kozmosi

Që aq shumë pëlqen të tregojë kufijtë;

Në jeni të serta, net bujare,

Ejani, në daçi, si grushti i gushtit,

Muej për katër muej:

Me fshirjen e gjakut nga fytyra

Të lexohet kompromisi –

Të kenë arsye, kur çmenden, ditët,

Të kenë arsye, kur çmenden, caqet e kozmosit;

Këtu ku s’ka asgja të qëndrueshme –

Tek presin t’u kthehen energjitë,

Ku ndoshta dëgjojnë si lëvizin pllakat tektonike

Në gjirin e tokës, që merr frymë thellë,

Thue se i kujtohet nji çast dashunie –

Edhe pse e kemi mohue tri herë,

Forcat e natyrës na kthejnë gjithsesi brenda filmit tonë

Ku dimë se ku dhe si t’i themi batutat –

Kangë e shkrueme në ajër e terr,

Po çdo çunak me fletoren e vjershave mbi gjunjë

Rrit edhe pak iluzionin se mund ta kapë nesër:

E vetmja kruajtje që s’kam sha

Kur më ha trupi edhe sot.

KUR VJEN MBRAMJA

Ja ku jam edhe nji herë, kur marr me futë nji fjalë të re

Në poezi, por gishtat e ritmit të vjershës që rrahin

Muret e gjakut tem, mos i lyp në xhamet e pritjes tande:

Prapë asnji varg, edhe pse duket se ka ardhun vjeshta.

Nëse ndihet diçka përtej, asht heshtja që rreh me brina

Çdo skutë kohe: s’asht lajm kur ari i muzgut pikon

Në kujtesën e zbaticës së verës, ku unë jam ditë

Që era ia shfleton shpërfillshëm ca mendime patetike.

Dikush ndien gishtat e butë të borës në xhame, dikush

Ata të detit të gjuhës: kur bien zhurmat e ditës në dhomë,

Mbaj vesh dhe kujto se s’bie borë në këtë qytet – asht

Vetëm rendi që fjalët kanë në libra të tjerë; formëzhbame

Ikin edhe arritjet me mund: mure, grue, përkthimi

I heshtjes. Vetëm unë mbeta ai që jam: shumue ndjenjat,

Por pa një varg; fundi i ditës si fundi i botës.

Si përherë, më jepet të shkruej se nuk asht

E lehtë të shohësh vetëdijen që zgjanohet: se çfarë asht

Për ne, vjen! Si rruga që sos te stacioni i taksive.

Si pyetjet e zakonshme: Kush do vijë? Ku më presin?

Si e djeshmja, kur ra në xham karkaleci e u morëm nga pak

Me njeni-tjetrin. Si e sotmja që pata kohë të merrem

Me veten: asgjaja prej s’cilës jam ba, duhet të jetë

Çamçakëz që mbledh mbi vete papastërtitë; ose

Jeta asht tjetërkund. Si mendimi: të shohësh

Se asht ma e lehtë të shkruesh nji vjershë, sesa nji varg,

Nuk shtoi gja, po asht nji shans me thanë – Unë

Isha këtu, i fryva pluhunit të kësaj bote. Ose: unë isha

Overdoza e idesë se qe, së pari, shtypi, pastaj bota,

Apo të mbytet çfarë nuk merr dot POST-, sidomos çfarë

Ngulmon ma fort, si, për shembull, trishtimi,

Se don atë fabulën që hedh jashtë

Politikanin e ditës, me vargun: nuk mund ta kujtoj,

Kam frikë se s’mbaj mend! A fabulën që ndez nji yll

Në natën e zezë që, sa më sheh, pastron fytin si qen

I ikun nga dora e (të) zotit.

Dhe mue kur tham se Zoti asht fjala e re për sot.

---